Bebek ve Çocuklarda Öksürük ve Nedenleri

Çocuklarda öksürüğü kesmek yerine nedenini araştırın

Özellikle kış aylarında çocuklarda sık görülen öksürük çok farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkıyor ve nedenine bağlı olarak da karakteri değişiyor. Öksürüğü kesmek için telaşa kapılmadan nedenini ortadan kaldırmak gerektiğine işaret eden Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalık Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu, çocuklardaki öksürükle sorularımızı yanıtladı.

Çocuklarda görülen öksürüğün nedenleri nelerdir?

Çocuklarda öksürük en sık üst ve alt solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak görülür. Özellikle de bebeklerde görülen öksürüğün nedeni boğmaca gibi alt solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Bunun yanında, astım, alerji, alerjik bronşitler, reaktif havayolu dediğimiz çocukların bronş reaksiyonun fazla olduğu durumlar, yabancı cisim aspirasyonları, reflü ve kistik fibroz, alerji gibi daha uzun vadeli hastalıklar da çocuklardaki öksürük nedenleri arasında sayılabilir.

Hastalığa göre öksürüğün karakteri değişiyor mu?
Öksürüğün nedenlerine göre karakteri de farklılık gösteriyor. Üst solunum yolu enfeksiyona bağlı olarak görülen öksürük birkaç gün devam ediyor ve kırgınlık, hafif halsizlikle seyrediyor. Boğazındaki tahrişi gösteren, geceleri daha çok artan, gündüz de çocuğun hayatını olumsuz etkileyen öksürük ise bir iki hafta içinde kaybolur. Alt solunum yollarında doğru gittikçe karakter değişiyor. Eğer öksürüğün nedeni akut bir alt solunum yolu enfeksiyonu ise, balgam ve bir takım sıvılar çıkararak devam eder ve çocuğun durumunu daha çok etkiler. Gece öksürüklerinde ise astım, alerjik bronşit gibi hastalıkları düşünmek gerekiyor. Ancak ateşli bir zatürre günün her saatinde öksürük yapar.

Yaş gruplarına göre bakıldığında farklılık gözleniyor mu?
Yaş grupları açısından çok ciddi farklılıklar söyleyemem. Ancak çok küçük bebekler için bazı noktalara dikkat etmek gerekiyor. Birkaç aylık bebek ani başlayan bir öksürükle gelirse, süt, gıda ya da yabancı cisim aspiras düşünmek lazım. Yani hiç hastalığı yokken bir anda ortaya çıkan ve çocuğu zorlayan bir öksürüğü varsa hangi yaşta olursa olsun aspirasyondan şüphelenmek gerekir. Oyun çocukluğu döneminde görülen öksürüklerde önce üst solunum yolu enfeksiyonları akla gelir. Yani üç haftayı geçen bir öksürükte sinüzit ya da alt solunum yolu enfeksiyonunu daha uzun süren öksürüklerde ise kistik fibroz gibi kalıtsal bir sorundan ya da astım gibi bünyesel devam eden bir hastalıktan şüphelenmek gerekiyor.

Öksürük ne zaman önemsenmelidir?
Öksürük çocuğun hayat kalitesini bozduğu zaman önemsenmelidir. Özellikle uykuyu bozan, gece onu uykusundan uyandıran bir öksürük, reaktif havayolu hastalıkları, astım gibi sorunlar açısından önemlidir. Ailelerin bu konuda uyanık olması gerekiyor. Uzayıp giden bir öksürük geceleri çocuğu uyandırıyorsa reaktif havayolunu düşündürebilir. Gündüz beslenmesini bozan, gece uykudan uyandıran ve özellikle de ateşle birlikte seyreden öksürüklerde hızla davranmak lazım.

Ateşle seyretmeyen sadece kuru öksürüklerde nasıl davranmak gerekiyor?
Sadece gece öksürükleri geniz akıntısını düşündürür. Çocuk yattığı zaman pozisyonuna bağlı olarak öksürük başlıyorsa, ya burnundan genzine akan salgı boğazda biriktiği için öksürüyordur veya alerjik astımdan dolayı özellikle sabaha karşı ortamın neminden dolayı öksürük görülür.

Hekime ne zaman başvurulmalı?
Basit üst solunum yolu enfeksiyonu dediğimiz durumlarda, yani basit bir halsizlikle başlayıp, kuru bir öksürükle giden durumlarda basit burun açıcılarla, buhar önlemleri gibi evde alınan tedbirlerle geçmiyorsa ve çocuğun ateşi de varsa ve beslenmesini bozan bir öksürükse ilk birkaç günden fazla tutmamak lazım. Süt çocuklarında yani ilk 3-6 ay içinde öksürükleri daha hızlı dikkate almak lazım. Küçük bir bebek boşuna öksürmez. O nedenle bebek ne kadar küçükse hekime o kadar hızlı başvurmakta fayda var. Özellikle beslenmeden hemen sonra aniden başlayan, hırıltı ve nefes darlığı ile birlikte giden hızlı ilerleyen öksürüklerde, gıda ya da herhangi bir cisim aspirasyonu sözkonusu olabileceği için acil hekime başvurmak gerekiyor. Burun akıntısı ile birlikte başlayan ve öksürüğün giderek arttığı durumlarda, 6 ayın üzerinde ve daha önce de enfeksiyonları olmuş bir çocuk için birkaç gün içinde hekime başvurmak gerekli. 6 aylığa kadar olan bebeklerin ise daha erken hekime gitmelerinde fayda var.

Çocuklar neden geceleri daha fazla öksürüyor?
Geceleri geniz akıntısı bunda çok etkilidir. Üst solunum yolu enfeksiyonlarında gündüzleri normal dışarıya akan akıntı, gece yatıldığı için yerçekiminden dolayı içeriye akar. Öksürük vücudun bronşlar,da veya solunum yollarında olan yabancı maddeleri dışarıya atma refleksidir. Bu nedenle de her zaman kesilmesi gereken bir durum değildir. Bir enfeksiyonda ya da öksürüğe neden olan tüm durumlarda, bir yabancı cisim ya da ortamdaki sigara dumanı, aşırı toz ya da enfeksiyon sonucu oluşan aşırı balgamı dışarı atma refleksidir. Kesmek için uğraşmamak, bazı öksürükleri kolaylaştırmak, desteklemek gerekli. Sadece öksürüğün günlük yaşamını bozmaması için nefes açıcılar ya da balgam sulandırıcılarla dışarı atacağı ifrazatı atmasını kolaylaştırmak lazım.

Gece öksürüğünü önlemek için neler yapılabilir?
Çocuğu mümkün olduğunca dik yatırarak, gerekirse serum fizyolojikle burnunu temizleyerek yatırılmasını öneriyoruz. Ortamın nemini uygun ayarlamak gece öksürüğünü azaltabilir.

Öksürük şurubunu nasıl kullanılmasını önerirsiniz?
Maalesef öksürük şurupları konusunda yeterli bilinç bulunmuyor. Tüm öksürük şuruplarının aynı olduğu düşünülüyor. Halbuki, öksürük kesiciler, kolaylaştırıcılar ve nefes açıcılar gibi ayırmak mümkün. Genellikle küçük çocuklarda atması gereken bir şey olduğundan öksürdüğünü düşündüğümüz için öksürük kesicileri vermeyiz. Muayene bulgusuna göre ya nefes açıcılar, ya da balgam sulandırıcılar veririz. Öksürük kesici verdiğimiz çok küçük bir grup bulunuyor. Ve mutlaka hekim kontrolünde alınması gerekiyor.

Acil müdahale gerektiren durumlarda ne yapılmalı?
Öksürük için acil müdahale gerektiren durumların başında astım gibi sıkışıklık tabloları geliyor. Eğer çocuğun solunum sıkıntısı çektiği fark edilmişse açık havaya çıkarmak önemli. Bu durum yatmasını engelleyecek kadar ciddiyse de ivedilikle bir sağlık merkezine götürmek gerekiyor. Yabancı cisim aspirasyonlarında çocukta hırıltılı solunum ve öksürük başlamışsa, çocuğun nefes almasını kolaylaştırmak için yan yatırmak, başını yukarı doğru çevirerek hava yolunu açmak, eğer yapılabiliyorsa ortamı havalandırmak ve evde yapılabilecek pek bir şey olmadığı için hemen bir hekime gitmek gerekiyor.

Bilinçsizce kullanılan öksürük şuruplarının yan etkileri var mıdır?
Elbette var. Özellikle bir grup ilacın doktor tavsiyesi olmadan ve yaşa uygun olmadan kullanmak sorunlara sebep oluyor. Vücudun mikrobu atmak için kullandığı salgı aşırı kurutulduğu için enfeksiyona neden olabiliyor. Ya da çarpıntı aşırı huzursuzluk gibi yan etkiler yaşayabiliyoruz. Bu nedenle özellikle bazı grup öksürük şuruplarını hekim söylemeden ya da hekimin belirttiği sürenin üzerinde kullanmamak gerekiyor. Çocuklara yeterli sıvı vermek çok önemli. Bol su vermek salgıyı atmak için öksürük şuruplarından çok daha faydalıdır.

kaynak

MsXLabs Üye Girişi