ölçüler vurgularına göre 2şerli ve 3erli olarak ikiye ayrılır.
2şerli ölçüler, 2/4, 3/4, 4/4, 5/4... 3erli ölçüler ise 6/8, 9/8, 12/8...
ilk sayı (yukarıda yazılan) ölçünün içindeki birimin sayısını, diğeri ise o birimi ifade eder.
iki dörtlük ölçü içerisinde iki adet dörtlük ritm değerinde nota vardır...
2/4 lük ölçü kalıbınde birim dörtlük değerdir.
her birim, iç bölünmelerine bölündüğünde her bir dörtlük değer, ayrıca ikiye bölünür.
"bir ve ki ve" şeklinde bunları da sayabiliriz.
6/8 lik ölçü kalıbında ise, iç bölünmelerine inildiğinde her bir noktalı dörtlüğün üçe bölündüğü göze çarpar.
"bir ve ve ki ve ve"
vurgusal anlamda incelendiğinde klasik müzikte vurgu ikişerli ölçülerde sırasıyla 1 ve 3. zamandadır.yani 4/4lük bir ölçüde
ilk 1. ve 3. dörtlük 2 ve 4e nazaran daha vurgulu icra edilir.
buna rağmen 1 ve 3. zamanın vurgusuda kendi içinde eşit değildir.ölçü başı olduğundan ilk dörtlük her zaman 3ten daha vurguludur.
üçerli ölçülerde ise bu biraz değişir.
1 ve ve 2 ve ve şeklinde irdelendiğinde vurgu 1de ve 2dedir.
yine ölçü başı olduğundan 1, 2den daha kuvvetli vurgudadır.
her ne kadar kabaca irdelendiğinde 2/4-/6/8; 3/4-9/8; 4/4-12/8 ile aynı ölçü yapısına ve vuruşa sahipsede, iç bölünmeleri ve birimlerine bakıldığında [birim: 2/4=dörtlük; 6/8=noktalı dörtlük] çok farklı oldukları görülür...
biraz kağıt üzerinde kendi kendinize alıştırma yaptığınızda 6/8 ölçü ile 3/4 ölçü içerisinde aynı nota değerlerinin barınabildiğini göreceksiniz.
örnek: 6/8=6 x sekizlik; 3/4= 3 x dörtlük (6 x sekizlik)
bunun arasındaki fark yazılışta ve icradadır. ve tamamiyle vurgudan kaynaklanmaktadır...
Türk Ritmleri:
5/8-7/8-9/8 olarak en çok kullanılanları betimlenebilinir.
vurgu kuralları, en son zamanı 3erli, diğer zamanları 2şerli vurgu kuvvetinde olup, klasik müzikteki ölçülere nazaran karmaşık yapıdadır.
3erli zamanları yer değiştirilipdaha zengin bir tartı kalıbı şeklinde de kullanılabilinir.
[ örnek: Ahmed Adnan Saygun orkestra süiti, 3. bölüm: Horon = burada üstad, ölçü kalıbını iki ölçü şeklinde oluşturmuş ve 7/8lik ölçüyü 2-3-2; 3-2-2 şeklinde tüm eserde değiştirerek uygulamıştır... ]
umarım anlaşılabilir yazmışımdır...
resim dosyalarındaki uyarılar:
kullandığım nota yazım programından ötürü;
* 4/4 ölçü, C) şeklinde çıkıyor (müzikte her ikiside kullanılır, fakat ben programda seçim yapamadım)
* iç bölünmeler her zaman birim gruplarına toplanılarak yazılmalıdır.oysa program 3erli ölçü kalıpları için olan örnekte, her sekizlik değeri, tek başına değermiş gibi yazmış. oysa doğrusu tıpkı 2şerli ölçğü kalıpları için olan örnekte olduğu gibi grup grup fakat bu sefer 3 sekizlik birbirine bağlamak suretiyle yazılmalıydı..yine aynı programda bunu bulamadım.. mutlaka vardır ama...
