ZEYTİN

;zeytingiller familyasındandır.
(Ofea, bitkinin Latince adı olan oliva’dan gelir. Latinceye de Yunanca e/a/s’ten geçmiştir, ancak Yunancaya hangi Doğu ya da Doğu Akdeniz dilinden geçtiği bilinmemektedir. Europaea ise “Avrupalı, Avrupadan” demek.)
2-10 metre boylarında, silindirik-oval yapraklı, hepyeşil bir ağaçtır.


Zeytin;İlkbahar aylarında yeşilimsi beyaz çiçekler açar. Tek çekirdekli, çevresi etli, iğde iriliğindeki, yumurtamsı ya da yuvarlak meyveleri sonbaharda olgunlaşır, yeşilken ya da beklenip kararınca hasat edilir.
Zeytin bir Akdeniz bitkisidir. Anavatanı eski Mezopotamya ve ülkemiz sınırları içindeki Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş dolaylarıdır.

Dünya zeytinlerinin % 97-98′lik bölümü Akdeniz’i çevreleyen İspanya, Portekiz, Fransa, italya, Yunanistan, Türkiye, Suriye, Lübnan ve Libya gibi ülkelerde bulunmaktadır. Kalan % 2-3′lük bölümü ancak, Latin Amerika, ABD ve Avustralya’dadır.
Türkiye’de Karadeniz Bölgesinden başlayıp, Marmara, Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu’da zeytin yetiştirilmektedir. Marmara bölgesi zeytinleri genellikle salamura ve sofralık, diğer bölgelerin zeytinleriyse yağlıktır.

Dünyanın önde gelen zeytin üreticisi ülkeleri İspanya ile İtalya’dır, onları Yunanistan ve Tunus izler, Türkiye beşinci sıradadır.
da siyah, dalından toplanan zeytin taneleri, son derece buruk ve acı bir lezzet taşır. Yeşil zeytin elde edilecekse henüz olmamış yeşil taneler, siyah zeytin ya da zeytinyağı elde edilecekse, olgunlaşıp kararmış meyveler toplanır ve suda, tuzda, ya da başka şekillerde salamurada bekletilerek, yenecek hale getirilir. Yağ yağ elde edilecekse siyah zeytin tanelerinden çıkarılır.

Zeytinin yağı ve yaprağı, gövde kabuğu, hatta doğrudan meyvesi halk hekimliğinde kullanılır, bin derde deva dense yeridir.
Yapraklar tanen, reçine, uçucu yağ ve organik asitler; yağı oleik, palmitik, linoleik, stearik asit, A E, B1 ve B2 vitamini, fitosterol içerir.

Zeytin yapraklarıyla gövde kabuğunun iştah açıcı, kabızlık giderici, ateş düşürücü, idrar söktürücü, şeker hastalığını dengeleyici, yüksek tansiyon düşürücü etkileri vardır.
Bunun için 50 gram yaprak ya da kabuk 1 litre kaynar suyla demlenir ve günde iki-üç kez birer bardak içilir.
İrinli yaralara da dışardan uygulanır.

Zeytinin yağı da kabızlık giderici, safra söktürücü olarak sabahlan 1 -2 çorba kaşığı aç karna içilir, safra soktürücü olarak alınıyorsa buna bir hafta devam edilir.
Yara ve berelerin üzerine de yumuşatıcı ve sızı azaltıcı olarak dışardan uygulanır.

Morfolojik özellikleri

Zeytin boylu bir çalı veya 10 metreye kadar boylanabilen, sık dallı, yayvan tepeli, herdem yeşil yapraklı bir ağaçtır. Geniş, kıvrımlı, yamru yumru bir gövdesi vardır. Ağaç yaşlandıkça, düzgün gri renkli gövde kabuğu giderek çatlar. Ağacın tacı (tepesi), yaklaşık olarak artan boy kadar her sene genişler. Uzun ömürlü bir ağaçdır, yaklaşık 2000 yıl kadar yaşayabilir. Verimli topraklarda taç açık ve asimetrik, verimsiz topraklarda ise daha yoğun ve yuvarlaktır. Sürgünleri gri renkli, dikensiz ve hemen hemen üç köşelidir.
Mızraksı, çok kısa saplı, deri gibi sert yaprakları sürgünlere karşılıklı çiftler halinde dizilmiştir. Yaprakları basit, tam kenarlı ve kenarlar alt yüze doğru hafif kıvrıktır. Yaprağın boyu 20-86 mm, genişliği de 5-17 mm’dir. Yaprakların ucunda sivri bir çıkıntı bulunur. Yaprağın üst yüzü koyu gri-yeşil ve tüysüz, alt yüzü mavimsi gümüşi renkte ve beyaz sık ipeksi tüylerle kaplıdır.
Baharın sonlarına doğru yaprakların koltuğunda seyrek salkımlar halinde açan, küçük beyazımsı-sarı renkli, kokulu çiçekleri vardır. Rüzgârların taşıdığı çiçek tozlarıyla döllenen çiçekler etli ve yağlı meyve verir. Meyve önce yeşil, olgunlaştıktan sonra da parlak siyah bir renk alır. Etli meyvenin içinde sert bir çekirdek vardır. Meyvenin etli kısmından ve çekirdeğinden elde edilen "yağı" bakımından çok değerli bir ağaçtır. Aynı zamanda ağacının çok heybetli ve estetik bir görünümü vardır. Odunu çürümeye karşı son derece dayanıklıdır.