HÜCREDE MADDE TAŞINMASI

DİFÜZYON:

• Madde moleküllerinin çok olduğu yerden azolduğu yere doğru madde geçişine denir.
• Difüzyon her iki ortamın madde moleküllerinin miktarı eşit olun caya kadar devam eder.Buna denge hali denir ve difüzyon durur.
• Difüzyonun gerçekleşme nedeni madde moleküllerinin sahip oldukları hızdan kaynaklanır.
• Katı, sıvı, gaz hallerde difüzyon gerçekleşir.

A) Normal Difüzyon

• Yoğunluğun çok olduğu yerden az olduğu yere doğru madde geç. (Yoğunluk:Birim hacimdeki madde miktarıdır.)
• Geçecek olan moleküllerin çapı hücre zarı korunun çapından küçük olması gerekir.
• Hücre zarı korundan geçebilecek maddeler; glikoz,gliserol,yağ asitleri amino asitler, elementler,su ve bazı inorganik bileşiklerdir.
• Hücre zarındaki difüzyon canlı ve cansız hücrelerde gerçekleşir.

B) Kolaylaştırılmış difüzyon

• Hücre zarında taşıyıcı molekül vardır.
• Protein yapıdaki bu molekül hücre korundan geçecek büyüklükteki maddeleri çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğru taşırlar. Molekül çapı büyük olan maddeler bu şekilde taşınır.
• Bu taşıma canlı hücrelerde görülür.
• Enerji kaybı görülmez

OSMOS

• Yoğunluğun az olduğu yerden çok olduğu yere doğru yarı geçirgen bir zardan su geçişidir.
• Sıvılarda çözünen maddeler yoğunluğa etki eder.
• Nişasta, seliloz, bazı proteinler, katı yağlar suda çözünmediğinden yoğunluğa etki etmezler.

Emme Kuvveti: Yoğun ortamın yoğunluğundan dolayı diğer ortamdan su emebilme kuvvetine denir.
Osmatik Basınç: Yoğun ortama doğru hareket eden su molekülleri zardan geçebilmek için zara uyguladığı kuvvete denir.
Turgor Basınç: Yoğun olan hücrelere aşırı su geçişi sonucu dolan hücre hacminin su tutamayacağından suyun dışarı çıkmak için zara yaptığı basınca denir.
Plasmolis: Yoğun ortamlara koyulan hücrelerin zamanla su kaybederek büzülmesi olayına denir. Eğer hücre çok yoğun ortama konulursa ölebilir.
Deplazmolis: Az yoğun ortama koyulan hücrelerin zamanla su alarak şişmesi olayına denir. Hücrenin konulduğu ortam çok sulu olduğundan şişerek patlayabilir.
Hipotonik Çözelti: Çözeni fazla çözüneni az olan sulu çözeltidir.
Hizotonik “ “ : Çözeni ve çözüneni eşit olan çözeltilerdir.
Hipertonik “ “ : Çözeni az çözüneni fazla olan yoğun çözeltilerdir.

AKTİF TAŞIMA:

• Hücre zarından geçebilecek küçüklükteki maddelerin canlı hücrelerde madde molekülerinin az olduğu yerden çok olduğu yere doğru zardaki taşıyıcı moleküller yardımıyla enerji harcanarak madde taşımasıdır.
• Taşıma işini zardaki taşıyıcı molekül yapar.
• Taşıyıcı molekül madde taşıyacağı zaman enerji harcayarak şekil değiştirir. Maddeyi yakalar ve taşıma yönüne doğru hareket ettirerek taşır.
• Cansız varlıklarda aktif taşıma olayı görülmez.

ENDOSİTOZ:

• Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki maddelerin hücre içine taşınması olayıdır.
• Canlı hücrelerde gerçekleşir.
• Taşınacak olan madde hücre zarına değerek bir çöküntü meydana getirir. Madde bu çöküntüyle beraber hücre içine çöker. İleriki aşamada hücre zarıyla beraber koparak hücre içine geçmiş olur.
• Parçalanan maddeler hücre içindeki yapım ve yıkım reaksiyonlarından geçerek enerji için kullanılır.

HOMOLOG ORGAN
Kökenleri farklı görevleri aynı organlardır.
ÖRN: İnsan kolu, kuş kanadı.
Günümüzde sınıflandırma yapılırken hücrelerin çekirdeğine bakılarak iki ayrı gruba ayrılır.

Prakaryotik Hücreler

• Çekirdek zarı, çekirdekçik, çekirdek özsıvısı, zarlı organeller bu tür hücrelerde bulunmaz.
• Yönetici molekül olan kromozom veya DNA stoplazmada dağınık bulunurlar.
• Fotosentetik olanlarda klorofil molekülü stoplazmaya dağılmıştır.
• Oksijenli solunum yapanlarda solunum mesezomu vardır.

Ökoryatik Hücreler
Normal çekirdeğe ve zarlı organellere sahiptir.
TÜR:Ürediklerinde kısır olmayan verimli yavrular oluşturan canlı topluluklarıdır.

VİRÜSLER

• Işık mikroskobuyla görülebilen organik bileşiklerdir.
• Virüsteki protein kılıf nükleik asiti korur.
• Her virüs türü canlı organizmanın değişik yerinde yaşar.

1)Bitki Virüsleri

• Yalnız RNA taşırlar.Kristalleri iğne şeklindedir.

2)Hayvan ve İnsan Virüsleri

• Hayvan ve insanlarda hastalık yaparlar.
• Nükleik asidi RNA olan virüsler AIDS, kabakulak, kızamık, grip, kuduz hastalığı virüsleridir.
• AIDS son yıların en zararlı virüsü olup henüz mücadelesine devam edilmektedir.

BAKTERİLER

• Dünyanın her yerinde havada, karada, suda hatta buzullar içinde yaşarlar.
• Boyları0,5-10 mikron çapı 0,2-1 mikron arasında değişir.
• Sulu ortamda rahat hareket ederler.
• Uygun ırtamda 20 dk. İçinde bölünebilirler.

Bakteri Metobolizması

• Enzim sistemleri hayvan ve yeşil bitkilerle benzerlik gösterir.
• Çok azı ototrof olup ortamdaki basit inorganik maddelerden kemosentez yoluyla organik madde sentezler.
• Bazıları parazit olarak beslenir.
• Bunlar hastalık yaptığından dolayı patojen bakterilerdir.

MAVİ-YEŞİL ALGLER

• Belirli bir çekirdeği ve kloroplastı bulunmaz.
• Bir hücrelidirler. (Prakaryot)
• Fotosentez yapmalarını sağlayan klorofil pigmenti tanecikler halinde bulunduğundan renkleri yeşildir.
• Göllerde, tatlı su birikintilerinde, denizlerde yaşar.

KAMÇILILAR

• Hücre zarından dışarıya doğru protein yapıda ince uzun çıkıntılara kamçı denir.
• Kamçılar hareketli olup hem besin yakalamada hem de hareket etmede görev alır.
• İnsanlarda hastalık oluşturabilirler.
• Eşeysiz olarak çoğalırlar

KÖKAYAKLILAR

• Hücre şekilleri belirgin değildir.
• Tek hücrelidirler.
• Hetetrof beslenirler.
• Çoğalmaları hücre bölünmesiyle gerçekleşir.

SPORLULAR

• Hem eşeyli hem eşeysiz üreme şekli olan metagenez ile çoğalırlar.
• Parazit olarak yaşayanları vardır.
• İnsanlarda sıtma hastalığına yol açarlar.
• Karaciğer ve alyuvar hücrelerinde çoğalırlar.