Uzayda Yeni Çağa Doğru


Uzay mekikleri, NASa'nın 45 yılı aşkın süredir üzerinde çalıştığı insanlı uçuş programlarının kilit kavramını oluşturuyor. Uzayda yeni çağı yakalamayı amaçlayan NASA ve ESA, daha ucuz ve güvenli uzay araçları geliştirme yarışında...Neil Armstrong ve Buzz Aldrin'in Ay'a ilk ayak bastıkları 1969 yılında NASA'nın başına getirilen Thomas O. Paine, ABD başkanı Richard M. Nixon'ın da etkisiyle uzay projelerine sıcak bakmıyordu. Hatta, 1974'te insanlı uçuşların kaldırılacağını bile dile getirmişti. Paine, Apollo tipi tek kullanımlık roketlerin çok pahalı olduğunu biliyordu.

Bu nedenle Nixon'dan, birbirinden ayrı bölümlerden oluşan iticilerle çalışan uzay mekiği projesi için 12 milyar dolar talep etti. Mekiğin her parçası yeniden kullanılabilir özelliğe sahip olacaktı. Yapımı pahalıydı, ancak, uzun yıllar kullanılabilirdi.Bu mekik, uzay istasyonu için parçaları taşıyacak ve mürettebatın yolculuğunu sağlayacaktı. Ya sonrası? Hedefi belli olmayan bir uzay aracına prim verilebilir miydi? Nixon projeden çok etkilenmemişti. İstasyon fikri rafa kaldırıldı ve NASA, mekik planlarını yeniden gözden geçirdi. Projenin daha ucuza düşünülen versiyonuyla, uzaya ancak ticari uydular gönderilebilirdi. Bu da NASA'nın bir "uzay nakliye şirketi"ne dönüşmesine yol açardı.

Nixon, her şeye rağmen düşük bütçeli proje konusunda ısrarlıydı. Paine, gelişmeler üzerine istifasını verdi. Ancak, Cumhuriyetçi kanadın bütçe uzmanı Caspar Weinberger'in olaya müdahalesiyle, mekik projesinin tamamen gündemden kaldırılmasının önüne geçildi.

Weinberger, 12 Ağustos 1971'de, Nixon'a bir mesaj yolladı: "Uzay araştırmalarında en iyi olmamız gereken yıllarda geri kalmak istemiyoruz. NASA'nın bütçesini yine kesebiliriz. Ancak, bu kötü olduklarından değil, biz öyle istediğimizden..."Sonuçta, NASA'ya mekik projesi için öngörülen miktarın yarısından da az, 5 milyar dolarlık bütçe ayrıldı. Yeniden kullanılabilir kanatlı taşıyıcıdan vazgeçildi. Tasarıma, belirli bölümleri yeniden kullanılabilen katı roket ateşleyicileri ve tek seferlik sıvı yakıt tankları eklendi. Projenin başlangıcında önerilen mekiğin ancak yarısı hayata geçirilebilecekti.

En zoru, mekiğin arka kısmına sıvı yakıtla çalışan 3 motorun eklenmesiydi. Var olan teknolojiyle bunu yapmak mümkün değildi. NASA, çok kısa zaman sonra, 5 milyar dolarlık limitinin üzerine çıktığını fark etti. Mekik üreticisi Lockheed Martin'in NASA yetkilisi Dan Dumbacher bunu şöyle açıklıyor: "Birkaç dakikada sonlanan ve Atlas Okyanusu'na düşen motorlar yerine, birden fazla kullanılabilenlerin yapımı çok kolay değil. İlk önce -4000 F (-204,5 santigrat derece) sıcaklıkta yüzen süper soğuk sıvı hidrojen ve oksijen, yakılarak +5.0000 F (2.760 santigrat derece) sıcaklığa çıkarılıyor. Bu sıcaklıkta, motorun dış çeperinin erimesini önlemek, dahası tekrar kullanmak herhalde şans gerektirirdi. Aynı zamanda yakıtın çok yüksek basınçla beslenmesi şart. Yakıt türbinleri, dakikada 35.000 devirle dönüyor. Bu, bir jet uçağının motor hızının iki misli..."