Ahmet Hamdi Tanpınar (1901 İstanbul-1962 İstanbul),
Şair, yazar.
Ortaöğrenimini Vefa, Kerkük, Antalya sultanilerinde, yükseköğrenimini Edebiyat Fakültesi'nde tamamladı (1923). Çeşitli liselerde ve Gazi Eğitim Enstitüsü'nde Edebiyat ve Güzel Sanatlar Akademisi'nde estetik, sanat tarihi öğretmenliğinden sonra (1933-1939), Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne yeni Türk edebiyatı profesörü oldu (1939-1942). Maraş'tan milletvekili seçildi (1942-1946).
Bir süre Millî Eğitim Bakanlığı müfettişliği ve akademideki eski görevinde çalıştıktan sonra Edebiyat Fakültesi'ndeki kürsüsüne atandı. Son görevindeyken öldü. Dergâh, Millî Mecmua, Hayat, Görüş (1921-1932) dergilerinde çıkan ilk şiirleriyle çabuk tanınan Ahmet Hamdi, bu döneminde hece ölçüsüyle yazdığı hâlde-Faruk Nafiz ve öteki hececilerden ayrı bir estetik peşinde, kendine özgü bir sözcük ve kavram dünyası yaratmaya çalıştı. Daha sonra Varlık, Görüş, Ağaç, Oluş, Ülkü, İstanbul (1933-1947) dergilerindeki şiirleriyle bir düşünür ve şair kişi beraberliğinin verimli çağını yaşadığı görülür.
Kişi, doğa ve evren üçgeni içinde, kendine özgü sözcük ve kavramların aracılığıyla, çoğun şaşkınlık, korku, kaçış temalarına eğilim duyar; ilk bakışta göze çarpmayan işleyiş ustalıkları, daha çok somut eğilimlerin ağır bastığı şiirlerde amaçladığı "şiir dili" düzeyine ulaşır. Ne var ki çağdaş gelişmelerin yarattğı kültür olanaklarını benimsediği hâlde, insana bakışı, insancıllığını somutlayacak bir öz hesaplaşmasına gitmesine izin vermez.
Yapıtları:
- "Abdullah Efendinin Rüyaları" (öyküler, 1943),
- "Beş Şehir" (denemeler, 1946),
- "Huzur" (roman, 1949),
- "Yaz Yağmuru" (öyküler, 1955),
- "19. Yüzyıl Türk Edebiyatı Tarihi" (1949),
- "Şiirler" (1961),
- "Saatleri Ayarlama Enstitüsü" (roman, 1962),
- "Yaşadığım Gibi" (denemeler, ölümünden sonra, 1960),
- "Edebiyat Üzerine" (makaleler, ölümünden sonra, 1960),
- "Yahya Kemal" (inceleme, 1962).
MsXLabs & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
