Münazara, karşılıklı iki grubun bir fikri zıt taraflardan tartışması şeklinde gerçekleşen yarışmadır. Bu tanımda münazaranın genel kuralları, turnuva formatı ve başarılı bir münazara konuşmasının nasıl olması gerektiği anlatılacaktır.
İlk olarak; münazarada genelde 4 kişiden, finallerde ise 8′er kişiden oluşan bir jüri ekibi vardır. Jüri, konuşmacıları dinler ve puanlama yapar. Konuşmacıların açık taraflarını, havada kalmış yanlarını not ederek puanlamayı ona göre yapar.
Münazarada konuşma süresi 7 dakikadır. En ideal olanları 6.45 ve 7.30 arası olan konuşmalardır. 7.30 dan sonra söyledikleriniz jüri tarafından kayıt altına alınmaz ve bir değeri yoktur. Bu nedenle konuşmanızı 7-7.15 arasında bitirmiş olmanız sizin için en faydalı olanıdır.
Münazara sırasında 1. ve 6. dakikanın dolmuş olduğu zil sesiyle ya da el çırpma ile belirtilir. 1. ve 6. dakikada işaret verilmesinin nedeni ”itiraz hakkı”nın bu süre içinde istenebilir olmasındandır.
Genelde münazarada itiraz hakkı ayakta ve sol el havada istenir. İtiraz isteyen kişilerin konuşmacının dikkatini çekmek için kendi kullandıkları soru hakkı isteme kalıpları olabilir; ”Tam bu noktada”, ”Bu konuyla ilgili” şeklinde soru hakkı isteme kalıpları kullanılır genelde.
Münazara ikişer kişilik 4 takımdan meydana gelir. Verilen önermeyi (münazara konusu) savunan taraf hükümet, buna karşı çıkan taraf ise muhalefet şeklinde adlandırılır. Takımlar; hükümet açılış, muhalefet açılış, hükümet kapanış ve muhalefet kapanış olmak üzere 4 çeşittir.
Konuşma sıraları şu şekildedir;
(1) Açılış hükümet ilk konuşmacı
(2) Açılış muhalefet ilk konuşmacı
(3) Açılış hükümet ikinci konuşmacı
(4) Açılış muhalefet ikinci konuşmacı
(5) Kapanış hükümet ilk konuşmacı
Kapanış muhalefet ilk konuşmacı
(7) Kapanış hükümet ikinci konuşmacı
Kapanış muhalefet ikinci konuşmacı
* Hükümet açılışın -başbakan diye de adlandırılan- ilk konuşmacısı verilen önermeyi değerlendirmek ve kendisine göre bir kalıba sokmak durumundadır. Bu ilk değerlendirme maçın gidişatını belirleyecek olan en önemli konuşmadır. Çünkü karşı takım konuyu sizin ele aldığınız gibi almadıysa, bütün tezlerini yeniden düzenlemek zorundadır.
Burada amaç karşı tarafın tezlerini çürüterek kendi söylediklerinizi de ön plana çıkartmak olduğundan, siz başarılı bir açılış konuşması yapabilirseniz karşı takım bir anda gücünü kaybedebilir ve size karşı söyleyecek fazla bir şeyleri de kalmayabilir.
*Muhalefet ilk konuşmacısının görevi ise kendi takımının çizgisini ve konuşacağı konuyu belirlemektir. Hükümet açılışın ilk konuşmacısının tezlerini çürüterek kendi tezlerini öne çıkartma işi muhalefet başbakanının görevleri arasındadır.
Eğer hükümet ilk konuşmcısının önermeyi yanlış şekilde algıladığı ve bu önermeye yanlış bir tanım getirildiği düşünülüyorsa bunu ifade etmek muhalefet başbakanının görevidir. Bunun yanlış bir tanımlama olduğunu söylediği gibi kendi tezini de içeren doğru tanımlamayı muhalefet başbakanı yapmak zorundadır.
*Hükümetin ve muhalefetin ikinci ve üçüncü konuşmacılarının görevi kendinden önce takım arkadaşlarının söylemiş olduklarının arkasında durmak, daima onlara destek olmaktır.
Siz 3. konuşmacı olarak 1. konuşan takım arkadaşınızın yanlış tanımlama yaptığını düşünüyorsanız bile buna itiraz edemezsiniz. Maç içinde buna aykırı bir tutum sergileyemezsiniz. Eğer böyle yaparsanız direkt olarak maçı kaybetmiş sayılırsınız. Çünkü münazaranın belki de en önemli noktası tutarlı olmaktır.
Her kalkan konuşmacı kendinden önce söylenenleri pekiştirmek ve geliştirmek zorundadır. 2. ve 3. konuşmacıların temel görevleri kendi argümanlarını ileri sürmek ve karşı taraftan gelen argümanları çürütmektr.
*Hükümet ve muhalefetin son konuşmacılarına en büyük görevlerden biri düşmektedir. Belki de takıma maçı kazandıran, maçın kilit noktası bu son konuşmalardır. Son konuşmacılar her iki tarafın da ileri sürdüğü tezleri tekrarlamak, maçın kitlendiği noktaları saymak ve karşı tarafın tezlerini ne şekilde çürüttüklerini tekrarlamak zorundadır.
- Unutmayınız ki münazarada temel görev kendi tezinizi pekiştirirken aynı oranda da karşı tarafın tezlerini çürütmektir. Yalnızca kendi argümanlarınızı ileri sürerek -her ne kadar mükemmel bile olsalar- maçı kazanamazsınız.
Sizin itiraz etmediğiniz, karşı tarafın ileri sürdüğü her kabul edilebilir argüman onların hanesine yazılan bir artı puan niteliğindedir. Eğer siz öne sürülen argümanları mantıklı bir şekilde çürütebilirseniz artı puan size geçer ve avantajı yakalamış olursunuz.
- Söz hakkı münazara içindeki en stratejik elemanlardan bir tanesidir. Eğer yalnızca konuşmanızı yapar ve diğer konuşmalar boyunca yerinizde oturursanız bu sizin için pek hayırlı olmaz. Çünkü sizin göreviniz jüriyi kendi savunduğunuz konunun doğru olduğuna inandırmaktır. Bunu da maç içerisinde diğer konuşmacılara sorduğunuz sorularla, söylenenlere yaptığınız itirazlarla pekiştirebilirsiniz.
İtiraz hakkı 15 saniyedir. bu yüzden soracağınız soruyu kısaltıp, anlaşılabilir bir hale getirmelisiniz. Üzerinde düşünülmemiş, gereksiz bir itiraz jüri gözünde puan kaybetmenize neden olacaktır.
Konuşmacı mümküm mertebe kendi 7 dakikalık konuşması içerisinde karşı tarafa 2 veya 3 söz hakkı tanımalıdır. Hiç söz hakkı tanımama şansınız da vardır fakat bu da jüri tarafından hoş karşılanmamaktadır.
Sorulan soruyu görmezlikten gelmek, ona cevap vermemek puan kaybetmenize neden olacaktır. Her söz hakkı verdiğiniz kişinin sorusuna açıklama getirmek mecburiyetindesiniz.
Bu yüzden, karşı tarafın yırtıcı, mükemmel sorular soran elemanına söz hakkı vermemek, onun yerine takımın diğer üyelerine söz hakkı vermek sizin için en hayırlısıdır.
- Kazanmak isteyen bir münazır bunu her şekilde jüriye hissettirmeli ve savunduğunun kesin doğru olduğunu kabul ettirmelidir. Normal hayatta tam tersini düşündüğünüz bir konu bile gelse bunu tabiri yerindeyse o 7 dakika için ”ölümüne” savunmanız gerekmektedir.
Münazaradaki iş, jüriyi kendinizin doğru olduğuna inandırmaktan geçmektedir. Bunu da jestlerle, mimiklerle, alçalıp yükselen ses tonunuzla ve göz temasınızla hissettirmelisiniz. Seyirciyi kendi tarafınıza çekmek, jürinin hoşuna gidebilecek hareketler yapmak da sizin yararınıza olabilir.
Konuşmanıza esprili bir şekilde başlayarak jürinin ve seyircinin sempatisini kazanma yolunu seçebilirsiniz. Münazaralarda esprili olmak genelde artı oy sebebidir.
- Jüriler konuşmacıları şu şekilde değerlendirir; ilk başta jürinin baktığı konuşmacının tezlerini nasıl savunduğu, takım arkadaşlarıyla uyumlu olup olmadığıdır. Tezinizi söyledikten sonra onu açmalı ve onunla ilgili örnekler vermelisiniz. içerik, bir konuşmada jürinin aradığı şeydir. Daha sonrasında, akıcı ve düzgün bir Türkçe jürinin size olan ilgisini artırabilen bir diğer etkendir.
Teklemeden “Eee eee” şeklinde duraksamadan konuşmak sizin için artı puan nedenidir. Karşı tarafın tezlerini çürütme de size puan getirecek bir diğer konudur. Karşı tarafın öne sürdüğü argümanları başarılı bir şekilde çürütmek sizin kazanmaya yakın olduğunuzun göstergesidir.
Daha önce de belirttiğim gibi nüktedanlık da bir konuşmacı için artı puan sebebidir. Jürinin ve seyircinin hoşuna giden bir konuşma stili artı puan sebebidir. Takım çalışması da jürinin değerlendirmesinde çok önemli bir etkendir. Sizden öncekilerle uyumlu olduğunuz, aynı çizgi üzerinde durduğunuz müddetçe sizin artılarınız artacaktır.