Türk Silahlı Kuvvetleri Türk Silahlı Kuvvetleri (
TSK), Türkiye Cumhuriyeti devletini içten ve dıştan gelebilecek olan her türlü tehdite karşı savunma görevini üstlenmiş olan silahlı devlet kuvvetidir. Yaptırım gücünü, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'ndan alır. Mevcut dönemin başkomutanı Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'dür.
Kara Kuvvetleri, Hava Kuvvetleri ve Deniz Kuvvetleri olmak üzere üç kuvvetten oluşur. Barış döneminde İçişleri Bakanlığına bağlı olarak görev yapan ve sefer durumunda Kara ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı bünyesine dahil olan Jandarma ve Sahil Güvenlik Teşkilatı ise alt birimleridir. Toplam asker sayısı bakımından dünyanın 9. ve NATO'nun Amerika Ordusu'dan sonra 2. kalabalık ordusudur
[8]. Aynı zamanda NATO'nun zorunlu askerlik uygulayan 8 üyesinden biriGeçmiş
Ana madde: Türk askerî tarihi
Çanakkale savaşlarında Osmanlı donanmasından bir grup denizci
I. Dünya Savaşı'nda
Osmanlı İmparatorluğu 7 cephede savaşa 2.850.000 kişiyi silah altına alarak girdi. Bu ordu 70 piyade, 2 süvari tümeninden oluşan 24 kolordulu 9 ordu birliğiydi.
Mondros Mütarekesi'nden sonra zorunlu terhislerle 50.000 kişiye inmişti.
Osmanlı Ordusu'nun kalan iki kolordusundan biri
Suriye cephesinden
Ankara'ya konuşlanan
Ali Fuat Paşa buyruğundaki
20. Kolordu, diğeri ise Kafkas Cephesinde
Erzurum'da konuşlandırılmış
Kâzım Karabekir buyruğundaki 15. Kolordu idi.
Görevi
Türk Silahlı Kuvvetleri Türkiye Cumhuriyeti devletini içten ve dıştan gelebilecek olan tehditlere karşı savunma görevini üstlenmiş olan silahlı devlet kuruluşudur. Yaptırım gücünü
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'ndan alır.
Rölyefi
Türk Silahlı Kuvetleri Türkiye'nin ulusal renkleri olan kırmızı (ortada) ve beyazın (yanlarda) olduğu üstünde Türk bayrağının ve Türk ulusunun simgesi olan ay-yıldız, yanında Türk Hava Kuvvetleri'ni temsilen iki kanat altında Türk Kara Kuvvetleri'ni temsilen bir miğfer ve çapraz iki kılıç, onun da altında Türk Deniz Kuvvetleri'ni temsilen de büyük bir deniz çıpası bulunmaktadır.
Yapılanması Genelkurmay Başkanlığı Ana madde: Türkiye Cumhuriyeti Genelkurmay BaşkanlığıTürk Silahlı Kuvvetleri'ni yöneten ve yönlendiren Türkiye'deki en üst düzey askeri birimdir. Savaşta Başkomutanlık görevini
Cumhurbaşkanı adına yerine getirir. Kuvvetlere komuta etmek, savaşa hazırlanmasında personel, haber alma, harekat, yapılanma, eğitim-öğretim ve lojistik hizmet ilkeleri ve programları Genelkurmay Başkanlığının sorumluluklarıdır.
Kara Kuvvetleri Ana madde: Türk Kara KuvvetleriTürk Kara Kuvvetleri, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin en büyük birimidir. Bünyesinde 4 Ordu, 9 Kolordu, 2 Mekanize Tümen, 9 Zırhlı Tugay, 15 Mekanize Piyade Tugayı, 11 Motorize Piyade Tugayı, 5 Komando Tugayı, 1 İnsani Yardım Tugayı, 2 Topçu Tugayı bulunur. Ayrıca Kıbrısta Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri adı altında yaklaşık bir kolordu seviyesinde yaklaşık 40.000 Personel bulundurmaktadır. Anayasa ile tayin edilmiş olan Türkiye Cumhuriyeti'nin korunması ve kollanması ile ilgili kendisine verilen görevleri yerine getirir. Türk Kara Kuvvetindeki asker (er ve erbaş) sayısının 350.000 üstünde olduğu sanılmaktadır.
Afganistan'daki bir Türk askeri
Jandarma Ana madde: Jandarma (Türkiye)Jandarma Genel Komutanlığı, görev alanı il ve ilçe belediye sınırları dışında kalan yerler ile
polis teşkilatı bulunmayan yerler olarak belirlenmiş olan kolluk kuvveti. Savaş ve olaganüstü haller dışında İçişleri bakanlığına bağlıdır. Türkiye yüzölçümünün % 92'si jandarma bölgesidir.
[9] Deniz Kuvvetleri Ana madde: Türk Deniz KuvvetleriTürk Deniz Kuvvetleri, Türkiye'yi denizden gelecek tehditlere karşı savunmak ve ülkenin denizle alakalı menfaatlerini korumak ve kollamakla görevli kuvvettir. Deniz Kuvvetleri 26 Fırkateyn, 14 Denizaltı, 9 Korvet ile Karadeniz, Ege ve Akdenizde saygı duyulan bir güçtür. 51.000 aktif çalışanı ile personel sayısı bakımında dünyanın 8. büyük deniz kuvvetidir.
[10]Donanma Komutanlığı,
Kuzey Deniz Saha Komutanlığı,
Güney Deniz Saha Komutanlığı,
Deniz Eğitim ve Öğretim Komutanlığı olmak üzere dört ana ast komutanlıktan oluşur.
[11] Sahil Güvenlik Ana madde: Sahil Güvenlik (Türkiye)Görevi, deniz yetki alanlarında ulusal ve uluslararası hukuku etkin kılmak, can ve mal güvenliğini sağlamaktır.
[12] 1 Ocak 1985'de İçişleri Bakanlığı'na bağlanan komutanlık; bu tarihten önce Jandarma Genel Komutanlığı'na bağlıydı.
[13] 5.070 aktif personele sahip teşkilat TSK'da
tümen seviyesinde temsil edilmektedir.
[14] Hava Kuvvetleri Ana madde: Türk Hava Kuvvetleri1911 yılında kurulan ve şu anda envanterinde 900'ün üzerinde uçak barındıran, barışta Türk Hava Sahası'nı savunan, savaşta
kara ve
deniz kuvvetlerine destek veren kuvvettir.
Savaşlar, Operasyonlar ve Krizler Kurtuluş Savaşı modern Türk ordusunun katıldığı ilk savaş kabul edilebilir.
TBMM önderliğinde yapılan bu savaşta Türk milleti
Kuva-yi Milliye örgütleri ve dönemin bazı Osmanlı orduları içinde
Misak-ı Milli sınırlarını korumak için
İtilaf Devletleri'ne karşı savaşmıştır. Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda bu ordular düzenli bir yapılandırmayla Türk Silahlı Kuvvetleri adını almıştır. Türk Ordusu Cumhuriyet tarihi boyunca bir çok isyan bastırmış, Kore Savaşı ve Kıbrıs Harekâtı'nda savaşmış, terör örgütü PKK'ya karşı operasyonlar yapmıştır. Ayrıca Afganistan, Kosova, Lübnan, Somali gibi birçok ülkeye uluslararası askerıi kuvvetlere destek amaçlı asker göndermiştir.
Savaşlar Kurtuluş Savaşı Ana madde: Kurtuluş SavaşıI. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan
Osmanlı İmparatorluğu'nun
İtilaf Devletleri'nce işgali sonucunda Misak-ı Milli sınırları içinde ülke bütünlüğünü korumak için girişilen çok cepheli siyasi ve askeri mücadele. 1919-1922 yılları arasında gerçekleşmiş ve 11 Ekim 1922'de imzalanan Mudanya Mütarekesi ile fiilen, 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması ile resmen sona ermiştir.
Ağustos
1922'de kuvvetler 200.000 kişiydi. Batı, Doğu, Güney cephelerinde savaştı. Çatışmalar Batı cephesinde
I. İnönü Muharebesi ve
II. İnönü Muharebesi,
Kütahya-Eskişehir Muharebeleri,
Sakarya Meydan Muharebesi,
Büyük Taarruz,
Başkomutanlık Meydan Muharebesi.
Kore Savaşı Ana maddeler: Kore Savaşı'nda Türkiye ve Kunu-ri Muharebesi
BM Gücü Genel Komutanı General
W.WalkerTuğgeneralTahsin Yazıcı'ya 'Gümüş Yıldız' madalyasını takırken
Türkiye Cumhuriyeti, 1950 yılında başlayan Kore Savaşı'na fiilen katılmış ve 1950'den 1953'e kadar tugay büyüklüğünde bir kuvvetle Kuzey Kore'ye karşı savaşmıştır.
Sovyet baskısına karşı müttefikler arayan ve bu sebeple
NATO'ya girmek isteyen Türkiye, bu isteklerini daha kolay elde etmek ve Amerika'ya yakınlaşmak amacıyla Kore Savaşı'na bir tugay yollamıştır.
Kıbrıs Barış Harekâtı Ana madde: Kıbrıs HarekâtıKıbrıs Harekâtı, 20 Temmuz 1974'te Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs'ta başlattığı askerî harekâttır. Harekâtın sonucunda Rum birlikleri ezici bir şekilde mağlup edilerek Kıbrıs'ın kuzeyi alınmış ve bölgede
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) kurulmuştur.
Operasyonlar PKK ile mücadele Ana madde: Türkiye-PKK çatışmalarıTürk Silahlı Kuvvetleri,
PKK ile 1980'li yıllardan beri mücadele etmektedir. Millî Savunma Bakanlığı verilerine göre 1984-2009 arasında 5821 TSK mensubu, 775 emniyet görevlisi, 1350 köy korucusu, 4.828 sivil çatışma ve saldırılarda hayatını kaybetmiş, yaklaşık 28.000 PKK militanı öldürülmüştür.
[15]
Bu mücadele çerçevesinde terör örgütü PKK'nın iki numaralı adamı Şemdin Sakık 14 Nisan 1998'de, elebaşı Abdullah Öcalan ise 15 Şubat 1999'da yakalanmışlar, yargılama süreçlerini takiben vatana ihanet suçundan müebbet hapis cezası ile cezalandırılarak cezaevine konulmuşlardır.
Türk Silahlı Kuvvetleri 1991 yılından beri Kuzey Irak'taki PKK kamplarına yönelik Süpürge, Kazıma, Çelik, Tokat, Çekiç, Şafak, Sandviç ve
Güneş kod adlı sınır ötesi harekâtlar düzenlemiştir.
Krizler Kardak Krizi
Türk bandıralı bir geminin Kardak Kayalıkları'nda karaya oturması sonucu Türk ve Yunan kurtarma ekipleri arasında anlaşmazlık çıkınca patlayan krizdir ve iki ülkeyi savaşın eşiğine getirmiştir
Türk Sat komandoları, Kardak kayalıklarının etrafını saran Yunanistan Donanmasını aldatarak Kayalıklara çıkarma yapmıştır. Olayı 4 saat sonra ABD'den Öğrenen Yunanistan GenelKurmay Başkanının istifası ile sonuçlanmıştır.
Suriye Krizi [değiştir] PKK lideri
Abdullah Öcalan'ın Suriye içinde serbestçe dolaşması ve terör örgütünün kamplarının burada kurulması Türkiye ile Suriye'yi karşı karşıya getirdi.
Türk Ordusu Suriye sınırına doğru yığıldı. Dönemin Başbakanı
Mesut Yılmaz meclisten savaş yetkisi isteyebileceklerini söyledi. Hafız Esad başkanlığındakı
Suriye sonunda bu baskılara dayanamayarak tutumundan vazgeçerek Öcalan'ı sınırdışı etti. Bu kriz 2 ülkeyi savaşın eşiğine getirmiştir.
Türk Siyasetindeki Rolü ve Tartışmalar Ana madde: Türkiye'de askerî müdahalelerTSK, iç güvenliğin tehdit altında olduğunu ifade ederek zaman zaman sivil yönetime müdahele etmiştir.
[16] Bu müdahalelerde temel hukuki dayanak
Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu'nun 35. maddesinde yer alan "Madde 35 - Silahlı Kuvvetlerin vazifesi; Türk yurdunu ve Anayasa ile tayin edilmiş olan Türkiye Cumhuriyetini kollamak ve korumaktır."
[17] hükmü olmuştur. Ancak
12 Eylül Darbesi'nin yargılanması için hazırlanan iddianamede bu maddenin darbeye meşruiyet kazandırmayacağı ve hiçbir kanun maddesinin Anayasa’nın üzerinde olamayacağının altı çizildi. Devlet düzeninin temel kurumlarından
TBMM ve tüm hak ve özgürlükleri ortadan kaldırmak için 35. maddeyi gerekçe göstermenin hukuka aykırılığa kılıf bulma gayreti olduğu aktarıldı.
[18]
TSK
1960 ve
1980 yıllarında iki kez yönetime el koymuş,
1971 ve
1997 yıllarında ise hükümeti istifaya zorlamıştır.
2007 yılından sonra Türk Silahlı Kuvvetleri'nin bazı muvazzaf ve emekli mensubları, darbe planı ve ülkeyi kontrol atına almak amaçlı kaos planlarına ilişkin davalarla ilgili olarak yargılanmaya başlanmıştır. Bu davalar arasında
Sarıkız, Ayışığı, Yakamoz ve Eldiven darbe teşebbüsü iddiaları,
Balyoz darbe planı ve
İrticayla Mücadele Eylem Planı,
Ergenekon davaları bulunmaktadır. Bu davalar çerçevesinde 200'den fazla TSK mensubu tutuklu olarak yargılanmaktadır.
Akademiler Askeri Tıp Akademisi Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Türk Silahlı Kuvvetleri'ne sağlık bilimleri alanında askeri personel yetiştiren bir komutanlıktır. Ankara Etlik'te bulunmaktadır. Akademi şu bölümlerden oluşmaktadır:
- Gülhane Askeri Tıp Fakültesi
- Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Sağlık Astsubay Meslek Yüksek Okulu
Askerî Kurum ve Etkinlik Yargı Askerî mahkemeler askerî hukuk hükmü altında olan askeri personel için ceza belirler. Genellikle askeriyede disiplin ihlalini önlemek içindir.
- Askerî Yargıtay, askerî mahkemeler tarafından verilen karar ve hükümlerin son inceleme merciidir.
- Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ya da kısaca AYİM, Türkiye'de asker idari yargı alanında faaliyet gösteren tek mahkemedir. 4 Temmuz 1972 tarih ve 1602 sayılı kanunla kuruldu.
OYAK Holdin OYAK Holding (
Ordu Yardımlaşma Kurumu),
27 Mayıs darbesinden sonra
[19] kurulmuş, özel hukuk hükümlerine bağlı, TSK mensuplarının yardımlaşma ve emeklilik fonudur. OYAK`ın yönetiminde sivil devlet memurlarıyla birlikte muvazzaf askerler de vardır. Temsilciler Meclisi yönetiminde ise hizmet veren dört general bulunur.
[20]
OYAK kurumlar vergisinden muaf tutularak
KİT`lere tanınmayan bir hak tanınmıştır. Bunu devletin OYAK`a bir katkısı olarak gören bazı kişiler bu durumun, piyasada aynı işi yapan şirketler açısından serbest rekabeti bozduğunu iddia ederler.
[20][21] Müzeler Askerî Müze, İstanbul'un Harbiye semtinde bulunan, 54.000 m²lik bir alan üzerinde kurulu 18.600 m²lik binasıyla bir yapılar kompleksidir. Geniş bir alana yayılan Mekteb-i Harbiye binası, Osmanlı Devleti’ne subay yetiştirmek amacıyla kurulmuş ve 1862’de inşa edilmiştir.
Türkiye'nin denizcilik alanında en büyük askerî müzesidir. Koleksiyonunda yaklaşık 20.000 adet eser bulunmaktadır. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı olan İstanbul Deniz Müzesi Türkiye'de kurulan ilk askeri müzedir. 1897 yılında, dönemin Bahriye Nazırı Hasan Hüsnü Paşa'nın emirleri ile Tersane-i Amire'de (Osmanlı Devlet Tersanesi Kasımpaşa, İstanbul'da) küçük bir binada "Müze ve Kütüphane İdaresi" ismi ile kurulmuştur
- İstanbul Havacılık Müzesi
İstanbul Havacılık Müzesi, Yeşilköy'de askeri havaalanın bitişiğinde yer alan ve Türk hava kuvvetlerine ait uçakların sergilendiği müzedir. I. Dünya Savaşı sonunda, en eskisi 1912 yılına ait olmak üzere muhtelif milletlere ait tayyareler ile hangarlarda 1. Dünya Savaşı devamınca Almanlar tarafından yapılan her tip tayyareden bir, iki ve üçer adet bulunması Hava Kuvvetleri Müfettişliği’nce bir hava müzesi kurma kararı alınmasına neden olmuştur. 16 Ekim 1985 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Vakıflar TSK
Mehmetçik Vakfı er ve erbaşlardan çatışmada ölen veya herhangi bir nedenle hayatını kaybedenlerin bakmakla yükümlü oldukları yakınları ile gazi ve engelli Mehmetçiklere sosyal ve ekonomik destek sağlamak amacıyla 17 Mayıs 1982 tarihinde kurulmuştur.
- Elele Vakfı
- TSK Güçlendirme Vakfı
- Dayanışma Vakfı
- TSK Sağlık Vakfı
- TSK Eğitim Vakfı
Orduevleri ve Gazinolar - Orduevleri, otel ve/veya sosyal tesisler olup kullanımı subay ve/veya astsubaylara mahsustur. İçlerinde otel odaları, restoran, çay ve pasta salonları, spor salonu, öğrenci etüd salonu, düğün salonu, çeşitli davet ve kokteyl salonları, çocuk oyun salonları,kadın ve erkek kuaför salonları, yüzme havuzu, sauna, fin hamamı, otopark ve kütüphane bulunabilir.
Spor Etkinlikleri İnsani yardım etkinlikleri Askerî Madalya ve Nişanlar - Savaş Takdirnamesi[22]
- TSK Şeref Madalyası[22] [23]
- TSK Hizmet Övünç Madalyası[22][23]
- TSK Üstün Cesaret ve Feragat Madalyası[22][23]
- TSK Üstün Hizmet Madalyası[22][23]
- TSK Başarı Madalyası[22][23]
- TSK Liyakat Madalyası[22][23]
- TSK Şeref Nişanı[22][23]
- TSK Övünç Nişanı[22][23]
- TSK Liyakat Nişanı[22][23]
- Üstün Birlik Yetiştirme Nişanıiridir.
Genelkurmay Başkanları M. İsmet İNÖNÜ Orgeneral 3 Mayıs 1920 - 10 Kasım 1921 Fevzi ÇAKMAK Mareşal 12 Temmuz 1922 - 3 Mart 1924 (Orgeneral) 3 Mart 1924 - 12 Ocak 1944 (Mareşal) M.Kazım ORBAY Orgeneral 12 Ocak 1944 - 30 Temmuz 1946 Salih OMURTAK Orgeneral 1 Ağustos 1946 - 8 Haziran 1949 A. Nafiz GÜRMAN Orgeneral 10 Haziran 1949 - 6 Haziran 1950 M. Nuri YAMUT Orgeneral 5 Haziran 1950 - 10 Nisan 1954 A. Nurettin BARANSEL Orgeneral 28 Mayıs 1954 - 25 Ağustos 1955 İ. Hakkı TUNABOYLU Orgeneral 25 Ağustos 1955 - 10 Ekim 1957 İ. Feyzi MENGÜÇ Orgeneral 11 Ekim 1957 - 22 Ağustos 1958 M. Rüştü ERDELHUN Orgeneral 23 Ağustos 1958 - 27 Mayıs 1960 Ragıp GÜMÜŞPALA Orgeneral 3 Haziran 1960 - 4 Ağustos 1960 Cevdet SUNAY Orgeneral 4 Ağustos 1960 - 16 Mart 1966 A. Cemal TURAL Orgeneral 16 Mart 1966 - 16 Mart 1969 Memduh TAĞMAÇ Orgeneral 16 Mart 1969 - 29 Ağustos 1972 Ö. Faruk GÜRLER Orgeneral 29 Ağustos 1972 - 6 Mart 1973 Semih SANCAR Orgeneral 6 Mart 1973 - 7 Mart 1978 A. Kenan EVREN Orgeneral 7 Mart 1978 - 1 Temmuz 1983 Nurettin ERSİN Orgeneral 1 Temmuz 1983 - 6 Aralık 1983 M.Necdet ÜRUĞ Orgeneral 6 Aralık 1983 - 2 Temmuz1987 Necip TORUMTAY Orgeneral 24 Temmuz 1987 - 3 Aralık 1990 Doğan GÜREŞ Orgeneral 6 Aralık 1990 - 30 Ağustos 1994 İ.Hakkı KARADAYI Orgeneral 30 Ağustos 1994 - 30 Ağustos 1998 Hüseyin KIVRIKOĞLU Orgeneral 30 Ağustos 1998 - 28 Ağustos 2002 Hilmi ÖZKÖK Orgeneral 28 Ağustos 2002 - 28 Ağustos 2006 Yaşar BÜYÜKANIT Orgeneral 28 Ağustos 2006 
