Satürn'ün Uydusunda Buz Volkanı
Diyon'da buz volkanları ve jeolojik hareketlilik olduğu düşünülüyor.NASA'nın Cassini uydusu ile yapılan incelemelerde Satürn'ün ayı Diyon'da jeolojik hareketlilik olduğu tespit edildi. Uzay gemisi, uyduda sıcak çatlaklara benzer şekiller ve olası bir buz volkan bulunduğunu da ortaya çıkardı.
Yeni elde edilen bilgilere Satürn'ün uydusu Diyon'un geçmişte sanıldığından daha aktif olduğunu ortaya koydu. Çatlaklar, daha önceden Satürn'ün şiddetli su püskürten Enceladus uydusunda bulanan "kaplan çizgilerine" benzetiliyor. Diyon'daki bu hareketler, uydunun geçmişte aktif olduğuna dair ipuçları veriyor.
ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Pasadena kentinde Nasa Jet Propulsion Laboratuvarından Dr. Bonnie J Buratti, yaptıkları araştırma sonuçlarını Teksas'da düzenlenen 43. Ay ve Gezegen Bilimi Konferansı'nda açıkladı. Açıklamalara göre Diyon'da görülen hareketlerin birkaç kanıtı bulunuyor.
Önceki gözlemlerde, Satürn'ün manyetik alanının Diyon'un yüzeyinden parçalar topladığı biliniyordu. Ancak bilim adamları bu ay başında yaptıkları açıklamada uydunun etrafında ince bir oksijen tabakası tespit ettiklerini de açıkladı.
Jet Propulsion Laboratuvarından araştırmacıların açıklamasına göre, bunun en somut kanıtı Satürn'ün uydusu Diyon'un yüzeyinde bulundu. Örneğin Diyon'un yarım küresinin geniş bir kısmında krater izlerine rastlanmadığı belirtiliyor.
Kaplan Çizgileri
Kraterlerin izlerinin başka maddelerle dolmuş olabileceğini ya da volkanik patlamaların kalınlarıyla kapatılmış olabileceği de düşünülüyor. Bu tahminler ise Diyon'da cryovolkanların keşfedilmesiyle destekleniyor. Cryovolkanlar daha önce Satürn'un uydusu Enceladus'ta, Neptün'ün uydusu Triton'da ve kesin olmamakla beraber Satürn'ün uydusu Titan'da görülmüştü. Cryovolkanlar erimiş kaya yerine amonyaklı su ya da metan püskürtüyor.
Dr. Buratti 'Satürn'ün başka bir uydusu Tethis'te ve Diyon'da gördüğümüz izlere kaplan çizgileri diyoruz çünkü fosilleşmiş kaplan izlerine benziyor' diyor. Cassini uzay gemisinden gelen görüntülerde Diyon'da siper kraterlerinin bulunduğu da anlaşılıyor. Siper kraterleri uzayda bir kaya yumuşak bir nesneye çarptığında oluşan izlere deniliyor. Uzmanlardan bu bilgiye dayanarak yeryüzünün altındaki buzların sanıldığından daha ılık olabileceğini söylüyorlar.
Sıcak Nokta Arayışı
Dr. Buratti'nin panelde yaptığı konuşma sonrasında South West Araştırma Enstitüsünden John Spencer yaptığı açıklamada uzay gemisi Cassini'nin Diyon'da ısı yayılmasına dair izler aradığını ancak şimdiye dek hiçbir şey bulamadıklarını söyledi.
Dr. Buratti gözlem sonucu sıcak noktalarının bulunmasının Diyon'un jeolojik aktivitelerinde somut bir kanıt olacağını ekledi. Cassini projesi çalışanı Linda Spilker ise Diyon'da jeolojik bir aktivite varsa bile bunun Enceladus'dan daha düşük bir düzeyde olduğunu, Diyon'da Enceladus'da görüldüğü gibi jet püskürtmelere rastlanmadığını ifade etti.
ABD'denin St. Louis eyaletindeki Washington Üniversitesi'nden Prof. William McKinnon ise şu anda Diyon'da jeolojik hareketlerin olduğuna dair şüphelerinin olduğunu belirtti. Prof. McKinnon ancak Diyon'un yüzeyinin değiştiğini ve geçmişte bir hareketlenme olduğunu bildiklerini de belirtti.
Enceladus'ta sıcak su fıskiyelerinin yeraltı okyanusundan sıvı su aldığı bilgisi uzay gemisi Cassini sayesinde ortaya çıkmıştı. Bu bulgu Cassini'nin bilim dünyasındaki başarılarının en parlak noktası olarak biliniyor.Enceladus uydusu Saturn'un etrafında dairesel değil orantısız ve oval olarak dönüyor. Bu hareketler Enceladus'un Satürn'ün yer çekimiyle birlikte sıkıştırılmasına ve jeolojik hareketlendirmeyi tetiklemesine sebep oluyor.
Kaynak: BBC Türkçe / Ay ve Gezegen Bilimi Konferansı (21 Mart 2012,14:50)
Son düzenleyen nötrino; 13 Mayıs 2016 00:41
