Vakıf Arazi: Geliri medrese, cami, hastane, imaretler (aşevi) gibi yerlere ayrılan arazidir.


Osmanlı'da Kurumlar - Vakıf
a- Vakfı Yapan Kimsede Bulunması Gereken Şartlar

1- Vâkıfın, temlik ve teberrua ehil olması gerekir. Başka
bir ifade ile akil, baliğ, resid ve hür olmalıdır. Binaenaleyh, küçüğün, mecnun (deli) ve matuhun yapacağı vakıflar, sahih vakıf muamelesi görmezler.
1- Vâkıf, borçtan dolayı mahcur bulunmamalıdır.
2- Vâkıfın, vakfa rızası bulunmalıdır.
3- Vâkıf, vakfettiği şeyi, hayır ve sevap kazanma inancı ile yapmalıdır. Burada gözetilen gaye, Allah’ın rızası ve toplumun menfaatidir.

b- Vakfedilen Malda Bulunması Gereken Şartlar

Vakfedilen mal, vakıf anında vâkıfın mülkü olmalıdır. Su halde başkasına ait olan bir şey vakfedilemez.
Vakfedilen mal deyin (borç) veya menfaat olmamalıdır.
Vakf olunacak malin akaar (ev, dükkân, tarla gibi gelir getiren mülk) olması gerekir.
Vakıfta muhayyerlik şartı bulunmamalıdır.
Vakfedilecek bina ve ağaçlar, müstahikkul-
kal' (yıkılmaya veya sökülmeye mahkûm) olmamalıdır.
Vakfın meşrutun lehi (vakıftan istifade edecek olanlar) belli olmalıdır.

c- Vakıfların Kuruluş Şekilleri

Vakıflar, şartları haiz olan kimseler tarafından aşağıdaki şekillerden biri ile kurulabilir. Bunlar:
1- Tescil suretiyle: Vâkıf, hâkime (kadıya) müracaatla vakıf kurmak istediğini bildirir. Bunun üzerine hâkim, yukarıda bir kısmından bahsedilen şartların bulunup bulunmadığını araştırır. Şayet bu araştırma müspet bir şekilde sonuçlanırsa o zaman şahitlerin (suhûdu'l-hal) huzurunda ve onların da karara iştiraki ile vakfı karara bağlayıp tescil eder. Müslüman olmayanlar tarafından
tesis edilenler dahil bütün vakıfların ser’i mahkemelerde tescili şart olduğundan, muhtelif vilayet mahkemeleri arşivlerinin incelenmesi suretiyle Osmanlı döneminde tesis edilmiş vakıfların tam sayısı, gayesi ve karakteri hakkında sağlam bir bilgi edinmek mümkün olabilir.
Vasiyet yolu ile: Vakfı yapacak olan kimsenin ölmeden önce vasiyet etmesi suretiyle kurulan vakıftır. Eğer vâkıfın mirasçıları yoksa mirasının tamamını, varsa üçte birini vasiyet suretiyle vakfedebilir. Ölümü halinde vasiyeti gereğince mülkü vakıf olur.
Fiil ve Hareketle: Bir kimse mülkü olan bir arsa üzerinde cami inşa ettirip, ezan okutturup, cemaatin camide namaz kılmasına müsaade etse ve kendisi de bu cami içinde cemaatle birlikte namaz kılsa o mekân vakf-i lâzim suretiyle vakıf olur. Artik burası cami olmuştur.