Isıl İşlem ve Isıl İşlem Teknikleri

TAVLAMA

Metalleri ve camı, döküm, soğuk işleme ya da mekanik işlemler sırasında meydana gelen iç gerilmelerden kurtarmak için yavaş yavaş ısıtıp soğutma işlemi.

Bu işlem, sanayide "tav fırını" adı verilen fırınlarda gerçekleştirilir. Tavlanmış malzemenin hem dayanıklılığı artar hem de işlenmesi kolaydır.

NORMALİZASYON TAVLAMASI

Çelik, Ac3 (ostenit+ferrit fazından tamamen ostenit faza geçiş) sıcaklığının yaklaşık 20–40 °C üzerine ısıtılır ve sonra havada soğumaya bırakılır. Böylece iki defa alfa – gama dönüşümü yapılarak değişen içyapı, normal bir içyapıya dönüştürülür. Yüksek tavlama sıcaklığında ve uzun bir tavlama süresi sonunda malzeme içyapısı iri taneli olur. Çok yavaş soğutma da bir dereceye kadar uzun ısıtma süresi gibi rol oynayarak iri tanelerin oluşmasına neden olur.

YUMUŞATMA TAVLAMASI

Amacı, yumuşak bir malzeme oluşturarak talaşsız veya talaşlı işlemeyi kolaylaştırmaktır. Tavlama işlemi, malzeme, Ac1 (723°C) sıcaklığının üzerine kadar ısıtılarak veya bu nokta etrafında sıcaklık, bir aşağı bir yukarı değiştirilerek gerçekleştirilir. Soğutma yavaş yapılmalıdır.

GERİLİM GİDERME TAVLAMASI

Döküm, sıcak şekillendirme ve ısıl işlemden sonra kesit boyunca meydana gelen farklı soğumalar nedeniyle, ayrıca kaynak ve soğuk şekillendirmeyle malzeme iç gerilimlere maruz kalır. Tavlamanın amacı, oluşan bu gerilimleri gidermektir. Tavlama 550 – 650 °C arasındaki sıcaklıklarda yapılır. Parça bu sıcaklıktan oldukça yavaş soğutulmalıdır. Bunun için fırında soğutma yapılır.

Difüzyon Tavlaması

Konsantrasyon farklılıklarının giderilmesi amacıyla yapılan bir işlemdir. Difüzyon tavlaması sırasında kristal lifleşmeleri giderilir. Ayrıca artan tavlama süresine bağlı olarak dendritlerin yavaş yavaş kaybolduğu görülür. Difüzyon tavlamasında malzeme, içeriğindeki karbon miktarına göre 1050 – 1300 °C ye ısıtılarak uzun süre bu sıcaklıkta bekletilir.

Tane İrileştirme Tavlaması

Bu tavlamanın amacı, adından da anlaşılacağı gibi tanelerin irileştirilmesidir. Tavlama, yüksek sıcaklıkta gerçekleştirilir ve soğuma oldukça yavaş yapılır. Ac1 sıcaklığının altında soğutma bir miktar hızlandırılabilir.

Rekristalizasyon (Yeniden Kristalleştirme) Tavlaması

Yeniden kristalleştirme tavlaması, 600 – 700 °C arasındaki sıcaklıklarda yapılır. Haddeleme ve dövme sırasında bozulan taneleri kararlı haline dönüştürmek için yapılır. Tavlama sıcaklığı arttıkça tavlama süresi kısalır. Parçanın soğutulması normal bir hızda gerçekleşir.

MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & kaynak

MsXLabs Üye Girişi