ESO - Avrupa Güney Gözlemevi (European Southern Observatory)

Küme İçinde Küme

Yıldız kümesi olan NGC 6604 ve çevresi.

Şili’deki La Silla Gözlemevi’nde bulunan 2.2-metrelik MPG/ESO teleskobu üzerindeki Geniş Alan Görüntüleyicisi ile çekilen bu yeni görüntü NGC 6604 yıldız kümesine ait. Burası genellikle kendisinden bir kanat genişliği uzaklıktaki göze çarpan komşu, Kartal Bulutsusu’nun (Messier 16) ihtişamı nedeniyle gözden kaçırılır. Fakat bu görüntü karesi, etrafı gaz ve toz bulutlarıyla çevrili yıldız kümesi manzarasıyla, NGC 6604’ün kendi başına da ne kadar güzel bir gökcismi olduğunu gözler önüne seriyor.

NGC 6604 görüntünün sol üst köşesine doğru bir gruplaşma gösteriyor. Burası yaklaşık yüz kadar mavi-beyaz parlak yıldız içeren daha geniş bir grubun en yoğun bölgesini oluşturan genç bir yıldız kümesi. [1] Görüntüde ayrıca toz bulutlarının yanısıra kümeye bağlı bulutsu da — Sh2-54 adlı parlayan bir hidrojen gazı bulutu [2] — gösteriliyor.

NGC 6604 bizden yaklaşık 5500 ışık-yılı uzaklıkta, Yılan takımyıldızı doğrultusunda ve meşhur Kartal Bulutsusu’nun (ESO0926) iki derece kuzeyinde bulunuyor. Küçük bir teleskopla görülebilen parlak yıldızları ilk kez William Herschel tarafından 1784 yılında kataloglanmıştır. Bununla birlikte gözden kaçan sönük gaz bulutu ilk kez 1950’lerde Stewart Sharpless tarafından oluşturulan National Geographic–Palomar Gökyüzü Atlası fotoğraflarında yer almıştır.

Kümedeki sıcak genç yıldızlar, güçlü yıldız rügarları ve ışımalarıyla, yıldızları oluşturan maddeleri küçük bir alanda toplayarak NGC 6604 içinde yeni nesil yıldızların oluşmasına yardımcı olmaktadır. Bu ikinci nesil yıldızlar hızlı bir şekilde yaşlı olanlarla yer değiştirecek, en parlak mavi yıldızların kütleleri daha büyük olduğu için, bu tür yıldızlar yakıtlarını hızlı bir şekilde tüketerek kısa süreli bir yaşam sürmektedirler.

Estetiği dışında, NGC 6604 başka sebeplerle de gökbilimcilerin dikkatini çekiyor, kümeden dışarıya doğru sıcak iyonlaşmış gazlardan oluşan ilginç bir sütun yayılıyor. Genç yıldız kümelerindeki maddeleri dışarıya taşıyan benzer sıcak gaz sütunları Samanyolu’nun başka yerlerinde ve diğer sarmal gökadalarda da bulundu, ancak NGC 6604’teki örneğin görece yakın olması, gökbilimcilerin detaylı olarak çalışabilmelerine imkan veriyor.

Bu özel sütun (gökbilimciler daha çok “baca” demeyi tercih ediyor) gökada düzlemine dik bir konumda ve 650 ışık-yılı gibi inanılmaz bir uzunluğa yayılıyor. Gökbilimciler bacanın üretilmesinden NGC 6604’teki sıcak yıldızların sorumlu olduğunu düşünüyorlar, fakat bu tür olağandışı şekilerin tamamen anlaşılabilmesi için daha çok araştırma gerekiyor.

Notlar:

[1] Bu yıldız kümesine Yılan (Serpens) OB adı veriliyor. İsimdeki ilk kelime, bölgenin gökyüzündeki takımyıldız doğrultusunu, ikinci kısımdaki OB harfleri ise yıldızların tayf türlerini işaret etmektedir. O ve B en sıcak yıldızlar sınıflamasıdır, ve bu yıldızların çoğu oldukça parlak mavi-beyaz yıldızlar olup, görece gençlerdir.

[2] İsimdeki Sh2-54, 1959’da yayınlanan Sharpless HII kataloğundaki 54. nesne anlamına gelmektedir.

Kaynak : ESO Basın Açıklaması / Görüntülü Bülten (25 Nisan 2012)

MsXLabs Üye Girişi