TARİHÇESİ
Türk Kooperatifçilik Kurumu Büyük Önder Atatürk'ün direktifleri üzerine 20 Mayıs 1931 tarihinde İstanbul'da "Türk Kooperatifçilik Cemiyeti" adıyla kurulmuştur. Türk Kooperatifçilik Cemiyeti 1933 yılı sonunda merkezini Ankara'ya nakletmiştir. 10.6.1946 tarih ve 3/4325 Sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla Türk Kooperatifçilik Cemiyeti'nin genel menfaate yararlı cemiyetlerden sayılması kabul edilmiştir. Cemiyet 1948 yılında "Türk Kooperatifçilik Kurumu" adını almıştır. Kurum 3512 sayılı Cemiyetler Kanunu'na, daha sonra da 2908 sayılı Dernekler Kanunu'na göre tüzüğünde gerekli değişiklikleri yapmış ve halen Dernekler Kanunu hükümlerine göre faaliyetlerine devam etmektedir.
Kooperatifçilik Nedir?
Tüzel kisiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyle gerçek ve kamu tüzel kişileri ile özel idareler, belediyeler, köyler, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli teşekküllere KOOPERATiF denir.
TARIMSAL KOOPERATİFÇİLİK
P.REYMOND: "Tarımsal Kooperatifçiliğin bir öğreti ürünü ve kooperatifin bir amaç olmadığını, onun bir araç olduğunu, ortaklarının doktriner nitelikli kişiler olmadığını" ileri sürer.
Tarım kooperatifi ortakları üzerinde teknik ve ekonomik alanda çok önemli eğitsel etkiye de sahiptirler.Şöyle ki, sadece etkili bir ekonomik korunma aracı olarak gördükleri kooperatife giren çiftçilerin her biri doğal olarak kendileri ve ortakların bütünü yararına olan teknik ilerlemeleri işletmelerine sokmak zorunda kalmaktadırlar.Birlikte alım ve satış her bir ortağin işletmesi üzerine olumlu teknik etkide bulunmaktadır.Zira kooperatifinde kendisine teknik bir önder bulan çiftçiler işletmelerindeki ekim, hasat ve hayvan yetiştirme yöntemlerini iyileştirmeye özendirilmiş olmaktadırlar.
O halde tarım sektöründe kooperatifçilik, sadece ortakların işletmelerinin yayılmasını ve devamını sağlamakla kalmamakta, aynı zamanda işletmelerin teknik yönden mükemmelleşmesine de yardım etmektedir.
KOOPERATİFÇİLİK İLKELERİ 1-) GÖNÜLLÜ VE SERBEST GiRiŞ iLKESi: "Kooperatifler gönüllü kuruluşlar olup, hizmetlerinden yararlanabilecek ve kooperatif ortağının sorumluluklarını kabul eden herkese, cinsiyet ve sosyal, ırksal, siyasal ve dinsel ayrım gözetmeksizin açıktır".
2-) ORTAĞIN DEMOKRATiK YÖNETiMi iLKESi: "Kooperatifler, politika ve konularına aktif olarak katılan ortaklar tarafından yönetilen (kontrol edilen) demokratik kuruluşlardır.Kooperatiflerde yönetime seçilen kadın ve erkek yöneticiler ortaklara karşı sorumludurlar.Birim kooperatiflerde ortaklar eşit oy (bir ortağa bir oy) hakkına sahiptirler.Kooperatif üst örgütleri de demokratik bir biçimde örğütlenmişlerdir".
3-) ORTAĞIN EKONOMiK KATILIMI iLKESi : "Ortaklar, kooperatifin sermayesine adil bir biçimde katılırlar ve kooperatifin sermayesini demokratik olarak kontrol ederler.Genellikle, kooperatif sermayesinin en az bir bölümü, kooperatifin ortak mülkiyetindedir.Ortaklar, kooperatife ortaklık koşulu olarak yatırdıklerı ortaklık paylarına karşılık, şayet faiz veriliyorsa, sınırlı oranda faiz alırlar.Diğer taraftan ortaklar, işletme fazlalarını şu amaçlardan herhanği birine, ikisine veya tümüne tahsis edebilirler.
a)Kooperatifi geliştirmek için dağıtılmayan yedek akçe oluşturma (asgari bir kısmı) ;
b)Ortakları kooperatifle alış-verişleri oranında yararlandırma (ortaklara risturn verilmesi)
c)Ortaklara uygun bulunan ve onaylanan diğer faaliyetlerin desteklenmesi."
4-) ÖZERKLiK VE BAĞIMSIZLIK iLKESi : "Kooperatifler, ortakları tarafından yönetilen özerk (otonom) ve karşılıklı yardıma dayanan bağımsız kuruluşlardır.Kooperatifler, devlet ve diğer kuruluşlarla anlaşma ve işbirliği yapmaları veya dış kaynaklardan sermaye sağlamaları durumunda, bütün bu ilişkilerini, kooperatiflerinin özerkliğine ve ortakların kooperatiflerini demokratik olarak yönetmelerine bir zarar getirmeyecek biçimde yürütürler".
5-) EĞiTiM, ÖĞRETiM VE BiLGiLENDiRME iLKESi : "Kooperatifler, kendi ortaklarına, seçilmiş ve atanmış yöneticilerine ve personeline eğitim ve öğretim sağlıyarak kooperatiflerinin gelişmesine etkin bir biçimde katkıda bulunabilirler.Kooperatifler, kooperatifçiliğin yapısı ve yararları hakkında kamuoyu ve özellikle de gençler ve toplumun fikir önderlerini bilgilendirirler".
6-) KOOPERATiFLAR ARASI iSBIRLiĞi iLKESi : "Kooperatifler, ortaklarına daha etkin bir biçimde hizmet edebilmek ve tümüyle kooperatifçilik hareketini güçlendirebilmek icin diğer kooperatiflerle yerel, bölgesel, ulusal ve uluslararası düzeyde işbirliği yaparlar".
7-) TOPLUMSAL SORUMLULUK iLKESi : "Kooperatifler, ortakları tarafından onaylanan politikalar aracılığıyla içinde yaşadıkları toplumun sürdürülebilir kalkınması için çalışırlar".
KOOPERATİFÇİLİĞİN ERDEMLERİ
1-) Daha iyi yaşamak ,
2-) Peşin alış-veriş ,
3-) Zahmetsiz tasarruf,
4-) Kötü alışkanlıklara karşı savaş ,
5-) Aracıların ortadan kaldırılması ,
6-) Kadınların davaya katılması ,
7-) Halkın ekonomik eğitimi ,
8 )Mülkiyet sahibi olmak ,
9-) Ortaklara mülkiyet yaratılması ,
10-) Adil fiyat ,
11-) Karın ortadan kaldırılması ,
12-) Anlaşmazlıkların giderilmesi .
