Tehlikeli Göktaşları, Yeni NASA Listesi

NASA’nın WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer) uydusu gökyüzünü kızılötesi dalga boylarında tararken bir yandan da potansiyel tehlike taşıyan göktaşları (Potentially Hazardous Asteroids, PHA) hakkında yeni bilgiler sağladı. Böylece PHA’ların sayıları, kaynakları ve muhtemel tehlikeleri ile ilgili mevcut bilgiler güncellenmiş oldu.

Göktaşları Dünya'nın doğal tarihinde büyük olayların nedeni olarak gösteriliyor. Örneğin dinozorların yok oluşu 65 milyon yıl önce Dünya’ya çarpan büyük bir göktaşı sonucu olmuş. Daha yakın zamanlarda, 1908’de Sibirya’nın Tunguska bölgesinde yüzlerle km kara alanda ormanların yok oluşu, gene bir göktaşı çarpmasına dayandırılıyor. Okyanuslara büyük bir göktaşının düşmesi tehlikeli bir tsunamiye yol açabilir.

Potansiyel tehlikeli göktaşları (PHA’lar), tüm bilinen göktaşları arasında yörünge ve büyüklük bakımından belli parametrelere sahip olanları içeriyor. Bunlar ileri tarihlerde Dünya’nın 8 milyon km veya daha yakınından geçecek olan, atmosferimize girdiği ve Dünya’ya düştüğü (çarptığı) takdirde bölgesel çapta zarar verecek büyüklükteki gök cisimleri olarak sınıflandırılmakta.

WISE misyonunun Dünya yakınındaki cisimler araştırması 107 PHA’yı inceleyerek tüm PHA sayıları hakkında öngörülerde bulundu. Model kestirimlerine göre Dünya’yı tehdit edebilecek 4700 kadar PHA bulunmakta. Modellerdeki ve mevcut gözlemlerdeki belirsizliklere göre bu sayı ±1500 değişebilir. Bu kadar PHA’nın şimdiye kadar %20 ile %30 kadarı keşfedildi. Bu rakamlar eski tahminlerden bir miktar fazla olsa da, onları bir bakıma doğruluyor ve yeni kestirimlerin doğruluğu hakkında bir güven veriyor.

NASA’nın Yakın Dünya Gözlem Programından Lindley Johnson, “PHA’ların bulunması için iyi bir başlangıç yaptık. Ancak hepsini bulmak için daha 20 yıla gereksinim var” demekte. PHA’ların bir kısmı Dünya yörüngesinin bulunduğu düzlemde. Küçük eğim açılı denen bu PHA’lar düzleme dik dönenlerden daha tehlikeli. Analizler bunların sayısının eski tahminlerin iki katı olduğunu söylüyor ve bunların kaynağının Mars ile Jüpiter arasın da iki büyük göktaşı veya asteroidin çarpışması olduğu kanısını uyandırıyor.

Aslında göktaşlarını izlemek WISE uydusunun ana görevi değildi. Yan görevlerinden biri de olsa WISE beklenilenin çok üstünde yararlı bilgiler sağladı. Uydu ana görevi olarak gökyüzünü kızılötesinde iki kez taradıktan sonra 2011 başlarında kış uykusu moduna alındı.

WISE, çalışması sırasında yüz milyonlarca gök cisminin kataloglara girmesini sağladı. Bunların arasında süper parlak ışıklı gökadalar, yıldız doğuran bölgeler, yeni yıldızlar ve 600 kadar da göktaşı var. Göktaşlarından 135’i yeni keşif sayılmakta. Ayrıca göktaşlarının yörüngeleri ve yapıları hakkında da yeni bilgiler sağlandı. Örneğin çoğu PHA’ların parlak oldukları görüldü. Bu onların yapılarının kaya veya metalik olduğunu gösteriyor.