İbrahim Müteferrika

(1674 Kolozsvar - 1745 İstanbul), Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk matbaanın kurucusu.

Aslen Macar ya da Erdelli olduğu sanılmaktadır. Erdel'de papazlık öğrenimi ve eğitimi gördü. 1692 yılında Macar İsyanı'nda Osmanlılara tutsak oldu, İstanbul'a gönderildi. İstanbul'da Müslüman oldu ve bir süre sonra da müteferrikalığa getirildi. Müteferrika olarak Avusturya orduları başkomutanı Prens Eugéne ile Mora meselesi konusunda görüşmelere katıldı.

Fakat Osmanlı tarihindeki asıl önemi, yazdığı risalelerden ve matbaanın kuruluşunda oynadığı rolden ileri gelir. Yazdığı risalelerde 15. yüzyıl sonlarından itibaren dünyada ve Avrupa'da meydana gelen gelişmeleri (Amerika kıtasının keşfi, dünya ticaretindeki gelişmeler, Avrupalıların yeni kıta ve denizlerdeki faaliyetleri gibi), Osmanlı toplumunun ve tüm İslâm âleminin bu gelişmeler karşısında gösterdiği ilgisizliğin tehlikelerini anlattı. Bu konularla ilgili olarak yazdığı "Risale-i İslâmiye" ve "Usul-ül Hikem fî Nizam-ül Ümem" adlı iki risalede ilk defa Nizamı Cedit deyimini kullanarak Avrupa'daki iktisadî gelişmeleri, askerî alanda taktik ve stratejik yenilikleri, yeni silâhları ve bunların Osmanlı ordusunca kabulünü savundu.

1727 yılında Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi'nin oğlu Sait Mehmet Efendi ile birlikte Arap harfleriyle baskı yapan ilk Osmanlı matbaasını kurdu. İbrahim Müteferrika'nın kurduğu bu matbaa 1742 yılına kadar aralıksız çalıştı, bu süre içinde 17 eser bastı.