Murad I

MURAD HÜDAVENDÎGÂR olarak da bilinir
(d. y. 1326 - ö. 20/28 Haziran ya da 28 Ağustos 1389, Kosova, Sırbistan)
yaklaşık 1360-89 arasında Osmanlı padişahı.

Anadolu ve Balkanlar’da giriştiği fetihlerle Osmanlı Devleti’nin sınırlarını genişletmiş, yeni kurumlar oluşturmuştur.
Murad II 206 (1361) sonra, taht mücadelesine girişen iki kardeşini Eskişehir’de yakalayarak öldürttü. Bu olay Osmanlı tarihinde taht için kardeş öldürme olayının ilk örneğiydi. Askerlik ve yönetim işlerini hanedandan kişilere vermek yerine, ilk kez oluşturulan kazaskerliğe Bursa kadısı Çandarlı Kara Halil Efendi’yi (Paşa), beylerbeyliğe de lalası Şahin Bey’i (Paşa) atayarak yeni bir gelenek başlattı. Öte yandan başkenti 1361/ 62’de Bizans’tan alman Adrianopolis’e (Edirne) taşıdı.

I. Murad’ın 1363’te Rumeli’ye geçerek giriştiği seferlerde Çorlu ve Lüleburgaz geri alındı, aynca Malkara, Keşan, İpsala, Dedeağaç ve Dimetoka (bugün Dhidhimöteihon, Yunanistan) ele geçirildi. Lala Şahin Paşa Filibe’yi (Plovdiv), Evrenos Bey de Gümülcine’yi (Komotim) (1364) Osmanlı topraklarına kattı. Filibe’nin OsmanlIlara geçmesiyle Batı’yla doğrudan bağlantısı kesilen Bizans imparatoru V. İoannes Palaiologos 1363’te imzaladığı bir antlaşmayla OsmanlIların vasalı olmayı ve Rumeli’de fethedilen yerleri Osmanlı toprağı olarak tanımayı kabul etti.

OsmanlIların ilerlemesini durdurmak için Papa V. Urbanus’un çabalarıyla oluşturulan bir Haçlı ordusu, Sırpsmdığı Savaşı’nda (1364) Hacı İlbey komutasındaki birliklerce bozguna uğratıldı. Ardından Savoia kontu VI. Amedeo komutasındaki bir Haçlı ordusu 1366’da Gelibolu’yu işgal ettiyse de ertesi yıl OsmanlIlar burayı kesin olarak geri aldılar. Bunu Yanbolu, Samakova, Karınova ve Aydos (1367) ie Vize, Kırkkilise (Kırklardı) ve Sizebolu’nun (1368) fethi izledi. I. Murad’ın komutasında Meriç Vadisindeki Çirmen’de (Çronomen) Sırplara ve Samakova’aa Bulgar- Sırp ittifakına karşı kazanılan zaferler Sırp ve Bulgar prenslerin Osmanlı egemenliğini tanımasını sağladı. Bu arada Makedonya kasabaları Drama, Kavala ve Serez alındı. Bu fetihlerin ardından Rumeli’deki kuvvetlerini Anadolu’ya kaydıran I. Murad, 1376-82 arasında Bursa’da kalarak imar işleriyle ve Anadolu beylikleriyle ilgilendi.

Öğlu Şehzade Bayezid’i (sonradan I. Bayezid) 1381’de Germiyanoğullan beyi Süleymanşah’ın kızıyla evlendirdi; çeyiz olarak verilen Simav, Eğrigöz, Tavşanlı ve Kütahya’yı Osmanlı topraklarına kattı. Daha sonra yeniden batıya yönelerek 1385’te Sofya’yı, 1386’da da Niş’i aldı. Ama Bursa sancakbeyi olan oğlu Savcı Bey’in kendini hükümdar ilan ettiğini öğrenince hemen geri döndü. Kete Ovasındaki savaşta oğlunu yenerek önce gözlerine mil çektirdi, sonra da öldürttü. Anadolu içlerine ilerleyerek Karamanlı beyi Alaeddin Ali komutasındaki Türkmen birliklerini yendi ve Konya’yı aldı (1386). Bosna’yı işgale girişen Rumeli’deki kuvvetlerin Sırp ve Bosna prenslerinin oluşturduğu bir ittifak ordusuna Ploşnik’te yenilmesi (1388) üzerine, andarlı Ali Paşa’yı Tırnova üzerine gönderdi, kendisi de Bulgaristan’a girdi. Bulgar kralı İvan Şişman’ın teslim olmasıyla Tuna boyundaki kaleler OsmanlIlara geçti. Ardından bütün kuvvetleri kendi komutasında toplayarak I. Kosova Savaşı’nda Sırp, Arnavut ve Hırvat birliklerini bozguna uğratan I. Murad, savaş alanında Miloş Obilıç da Kobiliç) adlı bir Sırp soylusu tarafından zehirli bir hançerle bıçaklanarak öldürüldü. Bu zaferle Sırp Devleti yıkılırken, Bizans da bütünüyle kuşatma altına alındı.

I. Murad döneminde devlet yönetimi kurumsal bir yapı kazanırken, askerlikte de yeni bir örgütlenmeye gidildi. Devşirme sistemi uygulanarak Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı kuruldu. Karamanlı Kara Rüstem Paşa’nın önerisiyle bir maliye örgütü oluşturuldu. Pençik akçesi ya da pençik resmi denen bir vergi kondu.