Gümrü Antlaşması
TBMM hükümeti ile Ermenistan arasında imzalanan antlaşma (3 Aralık 1920). 1917 Rus Devrimi'nden sonra Ermenistan'da işbaşına gelen hükümet, bir yanda Sovyet Rusya'ya, öte yanda Anadolu'da başlayan Ulusal Kurtuluş Savaşı'na düşman bir tavır içine girdi. Bunun üzerine TBMM orduları Ermenistan'a karşı harekete geçti. 30 Ekim 1920'de Kars, 7 Kasım 1920'de Arpaçayı'na dek olan bölge ve Gümrü kenti TBMM ordularının eline geçti. Ermenistan hükümeti barış istemek zorunda kaldı. 3 Aralık 1920 tarihinde antlaşma imzalandı. Barış görüşmelerinde TBMM Hükümeti'ni Kâzım Karabekir, Erzurum Valisi Hamit Bey, Erzurum Milletvekili Süleyman Necati Bey temsil ettiler ve antlaşmayı TBMM Hükümeti adına imzaladılar.
Antlaşma 18 madde olup başlıca koşulları şunlardır: - TBMM Hükümeti ile Ermenistan arasındaki savaş durumuna son verilecektir.
- Ermenistan, Kars, Sarıkamış, Kulp ve Iğdır bölgelerini TBMM Hükümeti'ne bırakacaktır.
- Bundan böyle Sevr Antlaşması, Ermenistan hükümetince yokmuş sayılacaktır.
- Ermenistan, Amerika ve Avrupa'da bulunan ve emperyalistlerin emellerine alet olan temsilcilerini geri çekecektir.
- Antlaşma bir ay içinde onaylanarak Ankara'da teati edilecektir.
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi