Kapıkulu Ocağı
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Osmanlı Devleti'nde, hükümet merkezinde ve sürekli görev başında bulunan ve hazineden ulufe ve bahşiş adı altında para alan askerlerin bağlı oldukları ocaklar. İlk kez I. Murat döneminde yeniçeri, cebeci ve sipahi denilen kapıkulu ocakları kuruldu. Daha sonra bunlara topçu, toparabacıları, humbaracı, lâğımcı ve saka adı verilen bölükler katıldı. Kapıkulu süvarilerine sipahi ve silâhtarlardan sonra sağ garipler, sol garipler, sağ ulufeciler ve sol ulufeciler olmak üzere dört bölük daha katılarak sayıları altıya çıktı. Bu örgüte kaynak olmak üzere 14. yüzyılın ikinci yarısında Gelibolu'da Acemi Ocağı kuruldu. Acemi oğlanları bu ocağa iki yolla alınırdı: Savaş tutsaklarından ve Osmanlı sınırları içindeki Hristiyan çocuklardan. Bu durum 16. yüzyıl sonlarına doğru yavaş yavaş bozuldu. Gelişigüzel toplanan çocuklar sağlık muayenesi yapılmadan ya da rüşvetle devşirme olarak alındılar. Bu yüzden kapıkulu ocağına her sınıftan halk, bu arada Müslümanlardan da girdi. Kapıkulu ocakları Osmanlı hükümdarının emir ve komutası altında süvari ve piyadeler olarak ikiye ayrıldı. Piyadelerin en önemli bölümü yeniçerilerdi. Yeniçeri ocağı I. Murat zamanında kuruldu. Kapıkulu piyadelerinden bir başka ocak da Cebeciler'di. Cebeci ocağı, yeniçerilere ait ok, yay, tüfek, kılıç, kazma, kürek, barut, fitil, kurşun, zırh gibi savaş araçlarını sağlamakla görevliydiler. Kapıkulu piyadeleri ocaklarına bağlı olan diğer bir ocak da topçulardı. Toparabacıları ocağı, büyük topların taşınması için kuruldu. Humbaracılar ise başlangıçta cebeci ve topçu ocağına bağlıydılar. Bunların büyük bir çoğunluğu maaşlı asker değildi. Her birinin bir tımarı vardı. Bunlar kalelerde hizmet görürlerdi. Lâğımcı ocağı, savaş zamanında kuşatılan kaleleri yıkmak için lâğım yapan ve atan bir ocaktı. Kapıkulu ocakları II. Mahmut döneminde, 1826 yılında Vakayi Hayriye denilen olayla tümüyle ortadan kaldırıldılar.
