Karadeniz

MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

(Rus.: Chernoe More, İng.: Black Sea), Avrupa ile Asya arasında iç deniz. Doğu'da Gürcistan ve kuzeyde Rusya, güneyde Türkiye, batıda Bulgaristan ve Romanya arasında kalan Karadeniz'in yüzölçümü 424.000 km2dir. Doğu (Poti)-batı (Burgay) arası 1170 km.; kuzey (Sohum)-güney (Rize) arası 225 km.dir. İstanbul ve Çanakkale boğazlarıyla, Marmara Denizi üzerinden Ege Denizi'ne ve Akdeniz'e bağlanır. Jeolojide Sarmat adı verilen denizin bir parçası, kapalı bir iç denizken, Dördüncü Zaman başlarında, eski akarsu vadileri olan boğazların ve Ege kıtasının sular altında kalmasıyla Akdeniz'e bağlandı. Kuzeydoğu, doğu ve güney kesimleri derindir ve bu kıyılardaki kıta sahanlıkları çok dardır. Batısı, özellikle kuzeybatısı sığdır, burada kıta sahanlıkları oldukça geniştir (100 km2den çok). Maksimum derinliği, Kırım-Kerempe Burnu arasındadır (2243 m.). Yağışlı ve yazları oldukça serin bir bölgede bulunması ve birçok akarsuyla beslenmesi (Bug, Dinyester, Dinyeper, Tuna, Riyon, Yeşilırmak, Kızılırmak, Sakarya vb.) nedeniyle tuzluluk derecesi düşüktür (binde 10-20 arasında). Fazla sularını İstanbul Boğazı, Marmara ve Çanakkale Boğazı üzerinden ve yüzeyden Akdeniz'e boşaltır. Karadeniz'in ilginç bir özelliği de 150-200 m.den daha derin sularının kükürtlü hidrojen gazıyla zehirlenmiş ve oksijenden yoksun olmasıdır. Bu nedenle, derin sularında hayata rastlanmaz. Bütün canlılar, 150-200 m. derinlikteki yüzey sularda toplanmıştır. Bununla birlikte, Karadeniz balık bakımından zengindir. Üzerinde yoğun bir deniz trafiği vardır. Kıyılarındaki başlıca liman kentleri, Köstence, Varna, Burgaz, Batum, Feodosiya, Kerson, Novorossisk, Nikolayev, Odessa, Sivastopol, Soçi, Yalta, Samsun, Trabzon, Zonguldak, Ordu, Giresun, Rize ve Sinop'tur.