İrlanda

(İng.: İreland, Fr.: İrlande), Britanya Adaları'nın ikinci büyük adası. Politik bakımdan iki kısma bölünür. Kuzeydoğudaki kısım olan Kuzey İrlanda (Ulster), Birleşik Krallık'ın bir parçasıdır. Adanın geri kalan kısmı (%87'si), bağımsız bir devlet olan İrlanda Cumhuriyeti'ne aittir. Adanın yüzölçümü 84.000 km2'dir. İrlanda'nın en geniş kısmı, dördüncü zaman buzullaşmasının izlerini taşıyan geniş bir havzadır. Hayvancılığa elverişli, sürekli olarak yeşil otlaklarla kaplı olan bu iç havzanın ana ırmağı Shannon'dur. Kenarları, en yüksek yerinde 1.000 m.yi ancak aşan ihtiyar dağlarla çevrilidir. Kıyılar derin koylar, burun ve yarımadalarla parçalanmıştır. Ilık, çok yağışlı bir iklime sahip olan İrlanda'nın, Büyük Britanya'ya bakan doğu kıyıları en kalabalık kısmıdır. Başlıca ekonomik etkinlik hayvancılıktır. Tarım buna göre önemsizdir. Endüstri gelişmemiştir. Enerji olarak çok sistemli bir şekilde işletilen turbalıklardan ve termik santrallardan yararlanılır. Bununla beraber, az nüfuslu bir ülke olan İrlanda'da nüfusun %52 kadarı kentlerde yaşar; endüstri, ticaret ve ulaştırma işlerinde çalışır. Bugünkü İrlandalılar, adada İ.Ö. 4. yüzyıldan beri oturmakta olan Kelt asıllı insanlardır. O dönemde, adada birtakım Kelt krallıkları kuruldu. Bunlardan biri, zamanla adaya egemen oldu ve İrlanda, İ.S. 6. ve 7. yüzyıllarda en parlak dönemini yaşadı. 8.-11. yüzyıllar arasında adaya Vikingler egemen oldular. 1175'te ise İngilizler, II. Henry döneminde İrlanda'yı istilâ ederek bir İngiliz kolonisi hâline getirdiler. Dinleri ve etnik kökenleriyle birbirinden farklı olan bu iki ulus kaynaşamadı. 16. yüzyıldan başlayarak İrlandalılar İngilizlere karşı ayaklandılar. 19. yüzyılın ortalarında meydana gelen büyük bir kıtlık, bir yandan yabancı ülkelere göç, öte yandan ölümler, nüfusun büyük bir hızla azalmasına ve adanın tenhalaşmasına neden oldu. Bu sırada, yalnızca 5 yıl içinde, adanın nüfusu 8.500.000'den 6.500.000'e düştü. Nüfustaki azalma, bu tarihten itibaren, biraz daha hafiflemekle birlikte, sürdü.

MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi