Sami Paşazade Sezai (1860 İstanbul-1936 İstanbul)
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi



Hikâyeci, romancı. Özel öğrenim görerek yetişti. Genç yaşta yazarlığa başladı. Divan edebiyatına karşı çıkan Namık Kemal ve Abdülhak Hamit gibi yenilikçi yazarların etkisiyle Batı düşün ve edebiyatlarını izledi. Evkaf Nazırlığı Mektubi Kalemi'nde görev aldı (1880). Ertesi yıl Londra elçiliğine ikinci kâtip olarak gönderildi. 4 yıl süren bu görevinde İngiliz-Fransız dil ve edebiyatlarını öğrenme fırsatını buldu. Dönüşünde İstişare Odası'na girdi (1885). II. Abdülhamit'in baskısından kaçtı (1901); İkinci Meşrutiyet'e kadar Paris'te yaşadı; İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Paris merkezinde de görev aldı. Fırka iktidara gelince Madrid'e elçi olarak atandı (1909-1914). I. Dünya Savaşı'nın çıkması üzerine yedi yıl İsviçre'de yaşadı. 1921'de yurda döndü. Özellikle, ilk yapıtı olan "Sergüzeşt" romanında anlatım yönünden dilin yapısında temel değişiklikler kazandıramayan Samipaşazade'nin öz yönünden gerçekçi roman türünün ilk örneklerini verme çabasında olduğu görülür. En verimli dönemi sayılan Londra'dan dönüş yıllarında yazdığı küçük hikâyelerinde anlatım bir ölçüde yalınlık kazanmış, dilin yapısına olumlu değişimler getirmiştir. "Sergüzeşt"te özgürlük ve tutsaklık konuları işlendiğinden siyasî iktidarın baskısına uğrayan ilk romanlardan biridir.

Yapıtları:

• "Şir" (piyes, 1887),
• "Sergüzeşt" (roman, 1889),
• "Küçük Şeyler" (hikâyeler, 1892),
• "Rumûzu'l-Edeb" (muhasebe, hikâye, hatıra ve gezi yazıları, 1898),
• "İclâl" (mektuplar, 1923).