Gotthold Ephraim Lessing
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
(1729 Komenz/Saksonya - 1781 Braunschweig), Alman oyun yazarı ve eleştirmeni. Leipzig Üniversitesi'nde dinbilim öğrenimi gördü. Berlin'e yerleşerek oyunlarını yazmaya başladı. Voltaire ile arası açılınca Büyük Frederick'in yakın ilgi ve desteğini yitirdi. Leipzig'e döndü (1755). Hamburg'da "Ulusal Tiyatro"nun kurulmasına çalıştı, burada dramaturgluk yaptı. Hamburg tiyatrosu yıkıldıktan sonra Wolfenbüttel'de kütüphaneci oldu (1770). Lessing daha çok "Laokoon oder über die Grenzen der Malerei und Poesie" (Laokoon ya da Resmin ve Şiirin Sınırları, 1766) ve "Nathan der Weise"nin (Bilge Nathan, 1779) yazarı olarak tanınmıştır. "Laokoon" görsel sanatlara ve şiire ilişkin karşılaştırmalı bir temel üzerine oturan estetik algının bazı yasalarını belirlemeyi amaçlayan bir denemedir. "Bilge Nathan" ise dinî hoşgörüye ilişkin bir yapıttır ve yazarın din felsefesini içerir.
Lessing dramaturjiye ilişkin görüşlerini, Hamburg Ulusal Tiyatrosu'nda bulunduğu sırada (1768-1769) yazıya dökmüştür: "Hamburgische Dramaturgie" (Hamburg Dramaturjisi, 1768-1769). Hamburg'daki tiyatroya ilişkin haftalık notlarının amacı, işlediği tüm oyunların eleştirel bir dizinini oluşturmak ve yazar ya da aktörün sanatında gösterdiği her aşamaya eşlik etmekti. Aristoteles'in "Poetika"sından yola çıkarak, Alman, İngiliz, Fransız ve İspanyol dram yapıtlarında görülen klasik kuramları örneklerle açıkladı ve Almanya'da romantizm ve akılla karakterize edilen yeni bir dramanın oluşmasına katkıda bulundu.
Alman dram edebiyatının klasikleri arasında sayılan tiyatro yapıtlarından "Miss Sara Sampson" (1755) orta sınıfın ilk trajedisi olarak tarihî bir önem taşır; insanı burada düşünceleri, duyguları, zayıflıkları, erdemleriyle, fakat yaşamdaki konumunu dikkate almayarak anlatır. "Minna von Barnhelm" (1767), zengin bir kızla yoksullaşmış bir Prusyalı'nın aşkını anlatan bir komedidir. "Emilia Galotti" (1772), klasik bir konuyu çağdaş bir bakış açısından ortaya koyar. "Nathan der Weise" (Bilge Nathan), Lessing'in en çok bilinen ve manzum olarak yazılmış tek oyunudur. Beş perdeden oluşan yapıtta olaylar Kudüs'te geçer; Nathan (Yahudi), Sultan (Müslüman) genç bir Templar şövalyesi arasındaki çatışma anlatılır. Lessing bu yapıtıyla dinî hoşgörünün ve evrensel sevginin savunmasını yapmaktadır. "Die Erziehung des Menschengeschlechts" (İnsan Soyunun Eğitimi, 1780) adlı yapıtında da Lessing dinle ilgili özlü düşüncelerini ortaya koymuştur.
Gölgen misali yanındayım!
