AKARSULAR
Yeryüzündeki sular güneş enerjisi ile buharlaşarak atmosfere yükselir ve oradan tekrar yağış olarak yeryüzüne döner...Yani sürekli bir çevrim içindedir...Yağmurlarla, kar ve buzul erimeleriyle ortaya çıkan, yeraltındaki kaynaklardan yeryüzüne ulaşan sular bir vadi içinde akarak akarsuları oluşturur...Akarsular yeryüzünün şekillenmesine etki eden en önemli dış kuvvettir...
Bilgi Notu: Akarsuyun akışa geçtiği yere kaynak, içinde aktığı oluğa yatak, göl veya denize ulaştığı kısma ağız denir...Akarsuların kollarıyla oluşturduğu sisteme akarsu ağı, akarsuyun suyunu topladığı alana havza adı verilir...Akarsu havzası suyunu denize ulaştırabiliyorsa açık havza, ulaştıramıyorsa kapalı havza olarak adlandırılır...Akarsuyun kaynak ve ağız arasındaki yükselti farkına akarsu profili denir...
Akarsuların Aşındırması Sonucu Oluşan Şekiller
Akarsular kaynağından ağız kısmına kadar bir doğal oluktan akar...Yerleştiği bu oluğu zamanla derine ve yana aşındırmayla başlar...Oluşan bu aşındırma şekillerine vadi denir...Vadiler yerşekillerine, kayaların direncine, akarsuyun akış hızına ve aşındırma gücüne göre çeşitli şekiller alır...Bunlar;
=> Boğaz Vadi, => Geniş Tabanlı Vadi,
=> Kanyon Vadi, => Yatık Yamaçlı Vadi..
=> Çentik Vadi,
Akarsular eğimin azaldığı yerlerde büklümler yaparak akmaya başlar...Akarsu vadisinde oluşan bu şekillere menderes olarak adlandırılır...
Akarsu yatağı farklı dirençteki tabakalardan oluşur...Buna bağlı olarak farklı seviyelerde aşınırlar ve basamak oluştururlar...Akarsuların çok yüksek olmayan basmaklardan düşerek aktığı yere çağlayan, bunların büyüklerine ise çavlan denir...Suların düştüğü yerde oluşturduğu çukurluğa dev kazanı denir...
Kurak bölgelerde eğimli ve bitki örtüsünden yoksun araziler, sağanak yağmurlar nedeniyle oluşan yüzey akışlarıyla binlerce küçük vadi ve sırtlara ayrılır...Kötü görünüşlü bu arazilere kırgıbayır denir...
Akarsu aşındırmasının son safhasında ortaya çıkan hafif dalgalı düzlüklere peneplen denir...
Akarsular tarafından derince yarılmış yüksek düzlüklere plato denir..
