Selimiye Kışlası
MsXLabs.Org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

III. Selim tarafından Üsküdar'ın güneybatısında Nizamı Cedit askerleri için yaptırılan kışla (1800). Kışla, Kanunu Sultan Süleyman'ın 1555'te yaptırdığı, 17. yüzyıldan sonra terk edilen ve 1794'te III. Selim tarafından yıktırılan Üsküdar ya da Kavak Sarayı yerine yaptırıldı. 1807 Yeniçeri Ayaklanması'nda bu ilk kışla yandı, II. Mahmut zamanında Mimar Kirkor Amira Balyan'a kâgir olarak yeniden yaptırılmaya başlandı. Bir cephesi yapıldıktan sonra padişahın ölmesiyle, Abdülmecit zamanında devam edilerek diğer üç cephesi uzun bir sürede (1842-1853) tamamlandı. Kışla oldukça geniş bir alan üzerindedir (Marmara'ya bakan cephesi 267 m., yan cephesi de 200 m. uzunluktadır). Her cephesindeki kat sayısı farklıdır. 3.000 pencereyle aydınlanan binada 228 büyük oda vardır. Dikdörtgen biçiminde geniş bir bahçeyi çevreleyen dört köşesinde yedi katlı kuleler yükselir. Kışla çift eğimli çatıyla, kulelerin üzeriyse dilimli kubbeciklerle örtülüdür. Kırım Savaşı'nda hastane, I. ve II. Dünya Savaşı sırasında kışla, bir süre tütün deposu, sonra askerî ortaokul olarak kullanılan Selimiye Kışlası, 1963'te 1. Ordu Karargâhı hâline getirildi.

Selimiye Kışlası İstanbul'un Harem sırtlarında yer alan büyük bir kışla. Kanuni Sultan Süleyman Hanın yaptırdığı sarayın yerine Üçüncü Selim 1794-99 arasında ahşap bir kışla yaptırdı. 1807'deki Yeniçeri ayaklanması sırasında kışla yanınca, Sultan İkinci Mahmud 1827-29 arasında kışlanın yerine Mimar Krikor Balyan'a kagir bir kışla yaptırdı. Sultan Abdülmecid Han zamanında bazı bölümlerin eklenmesiyle bugünkü halini aldı.

Büyüklüğü konusundaki söylentiye göre: Baba-oğul aynı yerde askerlik yapmış, askerlik süreleri boyunca birbirlerini hiç görememişlerdir.

Kışla, Kırım Savaşı sırasında (1853-56) hastane olarak kullanıldı. 1854-55'te İngilizlerin Ünlü hemşiresi Florence Nightingale altı ay kadar burada çalıştı. Birinci Dünya Harbi sırasında kışla yeniden orduya verildi. Cumhuriyetten sonra bir süre tütün deposu, 1959-63 arasında ise askeri ortaokul olarak kullanıldı. 1963 senesinde tamir edilerek Birinci OrduKarargahı haline getirildi. 1970'li ve 1980'li yıllardaki sıkıyönetim zamanında kışlada askeri mahkeme görev yaptı. Aynı zamanda askeri tutukevi olarak da kullanıldı. Günümüzde Birinci Ordu karargahıdır.

Selimiye Kışlası, 200 m x 267 m ebatlarında ortasında büyük bir avlu olan dikdörtgen şeklinde bir yapıdır. Boğaza doğru eğimli bir arazi üzerinde kurulduğundan, her yönden bodrum katı sayısı değişiktir. Bodrum katların üzerinde üç kat yer alır. Dört köşesinde yedişer katlı birer kule vardır. Kulelerden biri Florence Nightingale müzesi olarak kullanılmaktadır.

Kışla, Türk mimari tarihinde, İstanbul'un geleneksel görünümünü değiştiren ilk yapılardandır.