"ki" nasıl yazılır, cümlede nasıl kullanılır?

Alıntı

Veziremir adlı kullanıcıdan alıntı

"ki" nasıl yazılır, cümlede nasıl kullanılır?
"ki" ekinin yazılışı nasıldır?

Türkçe'de bağlaç ve ek olmak üzere iki çeşit "ki" vardır:

BAĞLAÇ OLAN "ki"
1- Başlı başına bir sözcüktür. Cümleleri birbirine bağlar. Kendinden önce gelen sözcükten ayrı yazılır. Bu sözcüğün ünlü harflerinden etkilenmez.

a) Öyle anlaşılıyor ki, sen gelmeyeceksin.
1. Cümle: Öyle anlaşılıyor.
2. Cümle: Sen gelmeyeceksin.

b) Onu görünce öyle şaşırdım ki, anlatamam.
1. Cümle: Onu görünce öyle şaşırdım.
2. Cümle: Anlatamam.

2- a) "ki" bağlacı kimi sözcüklerle birleşip, kaynaşarak birleşik sözcük olur. O zaman ayrı yazılmaz.
mademki, halbuki, belki, sanki, çünkü, oysaki.

b) "ki" bağlacı bazı sözcüklerle de öbekleşir, fakat ayrı yazılır.
demek ki, öyle ki , kaldı ki

3- Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan "ki" sözcüğü de ayrı yazılır.
Babam geldi mi ki?
Doktor açıklama yapacak mı ki?

EK OLAN "-ki"
Daima sözcüklere bitişik yazılır."Kiminki?" ve "hangi?" sorularının karşılığı olan sözcüklerin aldığı "ki" ler ektir.
Sonunda ince-yuvarlak ünlü bulunan bazı sözcüklerden sonra getirilen "-ki" eki küçük ünlü uyumuna uyarak "-kü" olur.
-Dünkü olay beni çok etkiledi.
-Bugünkü toplantı uzun sürdü.

Ek olan "-ki", iki şekilde karşımıza çıkar:

1- İlgi zamiri olan "-ki":
Sözcüklerin yerini alır. -mki, -inki biçiminde eklenir.
Benim ellerim kirli, seninkiler temiz.
Seninki.........senin ellerin
Seninki, bugün yine okula gitmedi.
Seninki......senin çocuğun
Benimki çok eskidiği için, yenisini aldım.
Benimki.......benim çantam

2 -Belirtme sıfatı üreten "-ki":
Yer ve zaman belirten sıfatlar türetir:
Duvardaki resmi ben yaptım.
Akşamki yemeği çok beğendim.
Penceredeki çiçek, soğuktan dondu.

Yazımda "-ki" eki ile, "ki" bağlacını birbirinden ayırabilmek için "ki" ler cümleden çıkarılır. Cümlenin kuruluşunda bozulma oluyorsa "ki" ler ektir, bitişik yazılır. Olmuyorsa, bağlaçtır, ayrı yazılır.

Şimdi, yukarıdaki bilgilerle son bilgiyi harmanlayıp, aşağıdaki alıştırmaları yapalım:
1- Evdek(ki) kitapları da getir.
a) Hangi kitap? Evdeki.
b) Evde kitapları da getir. Cümle bozuldu. O halde ek ve bitişik yazılmalı.
Evdeki kitapları da getir.

2- Öyle bir illet(ki), iyi olmak bilmiyor.
a)
1. Cümle: Öyle bir illet.
2. Cümle: İyi olmak bilmiyor.
İki cümleyi birbirine bağlıyor. O halde bağlaç ve ayrı yazılmalı

b) Öyle bir illet iyi olmak bilmiyor. Cümle bozulmadı. Bağlaç ve ayrı yazılmalı.
Öyle bir illet ki, iyi olmak bilmiyor

3- Senin(ki) bu yıl iyi ders çalışıyor.
a) Kiminki? Seninki
b) Senin bu yıl iyi ders çalışıyor. Cümle bozuldu. Ek ve bitişik yazılmalı
Seninki bu yıl iyi ders çalışıyor.

4- Düşündüm(ki) seninle gelsem iyi olacak.
a)
1. Cümle: Düşündüm.
2. Cümle: Seninle gelsem iyi olacak.
İki cümleyi birbirine bağlıyor. O halde bağlaç, ve ayrı yazılmalı

b) Düşündüm seninle gelsem iyi olacak. Cumle bozulmadı. Bağlaç ve ayrı yazılmalı.
Düşündüm ki, seninle gelsem iyi olacak.

5- Parti kongrelerinde(ki) coşkuyu seçimlerde göremedik.
a) Hangi coşku? Parti kongrelerindeki.
b) Parti kongrelerinde coşkuyu seçimlerde göremedik. Cümle bozuldu. O halde buradaki "ki" ektir. Bitişik yazılmalıdır.
Parti kongrelerindeki coşkuyu seçimlerde göremedik.

MsXLabs Üye Girişi