Bayağı Sığır (Bos taurus)
MsXLabs.Org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Memelilerin boynuzlugiller familyasından, büyükbaş hayvanların genel adı (Bos). Yeryüzünde pleistosenden beri yaşamaktadırlar. İnsanlar sığırı, yerleşik tarım yaşamına geçmeye başladıkları dönemde, günümüzden 7000 yıl önce evcilleştirdiler.
İlk Çağ insanının yaşamında, gücü ve etiyle önemli bir yeri olan sığır, aynı zamanda birçok ilkel din tarafından kutsal sayıldı. Evcil sığırın (B. taurus) atasının Orta Asya olduğu, oradan Çin'e, Afrika'ya ve Avrupa'ya yayıldığı sanılmaktadır. Sığırların en belirgin özelliği olan boynuzlar, alın kemiklerinin eklentisi olup üçüncü yaştan itibaren halkalar oluşturarak büyüdüklerinden aynı zamanda hayvanın yaşını bulmaya da yararlar. Boynuz biçimi, tür ve ırka göre çeşitlidir. Çenelerinde 32 diş bulunur. Bunların 8'i kesici, 24'ü azıdişidir. Sığırlarda köpekdişi bulunmaz. 8 kesicidişin tümü altçenededir. Parmakları iki tanedir ve toynakla kaplıdırlar. Mideleri çok büyük ve dört bölümlüdür (işkembe, börkenek, kırkbayır, şirden); karın boşluğunun 2/3'ünden daha fazlasını kaplar. Otla beslenen bu hayvanların selüloz gibi sindirimi zor bir maddeyi eritmeleri, özellikle işkembelerinde bol bulunan bakterilerin yardımıyla olur. Sığırın erkeğine boğa, dişisine inek, yeni doğmuş yavrusuna buzağı, biraz büyümüş yavrusuna dana, genç dişisine düve, kısırlaştırılmış genç erkeğine tosun, kısırlaştırılmış yaşlı erkeğine de öküz denir. İnekler 1,5-2 yaşından sonra doğurmaya başlarlar. Gebelik süresi 275-290 gündür. Genellikle tek yavru doğumu varsa da zaman zaman ikiz doğum da görülür. Günümüzde sığırların etinden, sütünden ve gücünden yararlanılmaktadır.Gücünden yararlanma gelişmiş ülkelerde pek görülmez. Bugün dünyada tüketilen etin yarısı, sütün de %95'i sığırlardan sağlanmaktadır. Dünyadaki toplam sığır sayısı ise 1 milyara yakındır. Besi, süt ya da koşum amacıyla yetiştirilen çeşitli sığır ırkları vardır. Yapılan ıslah çalışmalarıyla bunların verimi çok artırılmıştır. Örneğin iyi bir süt ineği günde 25 litrenin üstünde süt verir. Türkiye'de yerli sığır ırklarının yanı sıra yüksek verimli yabancı ırklar da yetiştirilmektedir. Yerliler kırmızı, boz ve siyah ırklar, yabancılarsa montafon, jersey vb.dir.
