Sonda’nın İnişi Titan’ın Yüzeyini Gösterdi
Cassini uzay aracı Satürn’ün ayı olan Titan’a bir sonda bıraktı; sekti, kaydı ve savrularak 10 saniye sonra durdu.
Yeni analizler, uzay aracının Ocak 2005’teki sallantılı inişinin ayrıntılarını gösterdi ve Titan'ın yüzeyinin düşünülenden daha karmaşık olduğu ortaya çıktı. Bilim adamları çarpma sırasında aktif olan ve ivme sırasında da hissedilen değişimleri ölçen çeşitli aletlerden aldıkları verilerle analiz ederek zincirleme olayları yeniden oluşturdular. Sondanın maliyeti Avrupa Uzay Ajansı tarafından karşılandı ve 17. yüzyılın Hollandalı astronotu Christiaan Huygens’in adı verildi.
Analizlerin ortaya çıkardığı şu ki, Titan ile ilk yüzey temasında, Huygens 12 santimetre kadar bir çukur kazmış ve sonra sekerek düz yüzeyde durmuş. Belirtmek gerekir ki Huygens sonarının ağırlığı yaklaşık 204 kilogramdı. Peki, neden bu kadar hassas bir etki yapmıştı? Yere çarpma hızı, dünyada bir topun 1 metreden bırakıldığında ulaşacağı hızla aynıydı. Titan’daki düşük yerçekiminin sebep olduğu bir diğer yan etkide sonarın ağırlığının 28 kilogram kadar hafif hissedilmesi oldu. Bunlar birleşince verilecek hasarda bu kadar az olmuş oldu.
Videodaki görüntülerde sonar, çarpışma sırasında hareket yönüne 10 derecelik bir çevrilmeden sonra 30 ila 40 santimetre boyunca yüzeyde kaydı. Yüzeyle arasındaki sürtünme sonucu yavaşladı ve durgun pozisyonuna gelene kadar ileri geri 4 defa savruldu ve her savrulması bir öncekinin yarısı kadar fazlaydı.Huygens’in sensörleri iki saniye boyunca düşük titreşimleri algılamaya devam etti, ta ki hareket 10 saniyenin ardından yere temasla birlikte bitene kadar.
Erich KarKoschka, Arizona Üniversitesi'nde, Ay ve Gezegen Bilimleri Laboratuarı'nda kıdemli profesör olarak yer alan ve Gezegenler ve Uzay Bilimi dergisinde yayınlanan çalışmanın yardımcı yazarı, “Huygens su altında kalmışı andıran büyük bir açıklığa indi” diye açıklıyor. “Alt atmosferde olan kısmi buzlanma, sondanın açı alarak paraşütle inmesine sebep oldu. Çarpışma yüzünden, henüz durmadan yanlara sıçradı.”
Dedektifler nasıl dağınık suç mahallinde kanıt için delil arıyorsalar, Karkoschka ve meslektaşları da Huygens’in Satürn’ün en büyük ayında, 2005’te yaptığı iki buçuk saatlik inişte Dünyaya yolladığı verileri bir araya getirerek aynı şeyi yapıyorlar.Ölçüm aletlerinden gelen verileri bilgisayar simülasyonlarındaki sonuçlarla karşılaştırdılar ve Huygens’in modelini hazırlayarak inişin taklidini yapacakları bir düşüş testi yaptılar.Stefan Schröder (Max Planck Güneş Sistemleri Araştırma Enstitüsü'nde görev alan ve araştırmanın sonuçlarını yayınlayan öncü yazar) “İvme verilerindeki bir nokta, ilk savrulmada sonarın 2 santimetre kadar Titan yüzeyinden çıkıntı yapmış çakıllı bir alanla buluşmuş olabileceğini öngörüyor ve bu da yerin içine girme ihtimalini ve yüzeyin yumuşak ve akışkan bir kumdan olduğunu öneren bir bilgi” diyerek bilgi veriyor.
Karda Yürümek Gibi
Önceki araştırmalar Titan'ın yüzeyinin Huygens’in çarpma noktasında ne kadar yumuşak olduğunu ölçmüştü; bunların sonucu ortaya çıkarıyor ki yüzey oldukça yumuşak. Yeni araştırma bir basamak ileri giderek gösterdi ki eğer herhangi bir şey yüzeye biraz olsun baskı uygularsa, yüzey sert oluyor, ama eğer bir cisim daha fazla basıncı yüzeye uygularsa belirgin bir şekilde batıyor.
Karkoschka’nın dediği “yüzey aynı kar gibi yüzeyinde donmuş” . “Eğer dikkatli yürürseniz, katı bir yüzeyin üstünde yürür gibi ilerleyebilirsiniz ama eğer kara biraz fazla sert basarsanız derine girersiniz”Sonar'ın ıslak çamur gibi bir maddeye çarpmasının ardından, aletler sadece bir dalma ve başka diğer hiçbir sekme ve kayma kaydetmemiş. Bu yüzden yüzey yeterince yumuşak olmalı ki sonarın bir delik açmasına olanak sağlayabilsin; ama Huygens’in ileri geri sallanmasını sağlayacak kadar da sert.
“Biz bunun yanında Huygens’in iniş verilerinde yumuşak toza benzer bir madddenin-Büyük ihtimalle Titanın atmosferinden çıkmayı başardığını bildiğimiz organik gazlardandı- çarpışmadan sonra havaya savrularak orda 4 saniye kadar asılı kaldığını gördük.” (Schröder)
Bir Süreliğine Yağış Yok
Tozun kolaylıkla kalkması gösteriyor ki Titan çoğunlukla kuru ve etan ya da metan gibi sıvı yağmurları inişten önceki zaman zarfında yaşanmamış.Karkoschka “Titan da yağmura pek sık rastlamazsınız” diyor ve devam edip sıvı metan yağışlarının onlarca ya da yüzyıllarca yıl sonra da yaşanabileceğini hatırlatıyor. “Yağdıkları zaman ise, Huygens’in yüzeye yaklaşırken çektiği kayıt fotoğraflardan da görebileceğimiz gibi kanallar açıyorlar.İniş alanının en üst katmanı tamamen kuruydu, bu da uzun süre yağmadığını gösteriyor” diye ekliyor.“Huygens inişini yaptığında, aşağıya doğru parlayan lambaları yeri ısıttı ve metanın buharlaşmasına sebep oldu. Bu da bize şunu söylüyor ki yüzeyin altındaki tabaka aslında nemli”
ESA’nın Cassini-Huygens projesinden bilim adamı, Nicholar Altobelli “Bu çalışma bizleri geçmişe Huygens’in tanınmayan dünyalardan birinin ilk defa bir sonar ile dokunulduğu o tarihi ana götürüyor” diyor. “Huygens’in verileri, görevin yıllar önce tamamlanmış olmasına rağmen, bizlere o inişin önemli ilk saniyelerini yeni dinamik bir ‘hissiyatta’ sunuyor.” Karkoschka ekliyor: “Analizlerimiz Titan'dan öteye gidiyor ve bir sondanın nasıl iniş yaptığını bize gösteriyor. Gelecek görevler için yollanacak uzay araçlarının aylara ve gezegenlere inerken yüzey tutarlılıklarını ve parametreleri nasıl ölçmemiz gerektiğini artık biliyoruz.”
Kaynak : FUTURITY (12 Ekim 2012,10:06) Son düzenleyen nötrino; 12 Mayıs 2016 15:52
