lI. Abdülhamid'in 33 Yıl Süren Siyasetinin Sırrı Neydi?

II. Abdülhamid, tahta çıktığında devletin içinde bulunduğu şartlar pek de iyi değildi. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nı kaybettikten sonra, devletin tek başına yaşayacak ve direnecek gücünün olmadığını anlayan II. Abdülhamid, yeni bir siyaset belirlemişti kendine:

"Büyük devletlerin birbirleriyle çatışmalarından faydalanarak devleti eski ihtişamına kavuşturmak..."
II. Abdülhamid'in kırk yıl sır olarak en yakın sadrazamlarına bile açıklamadığı bu sırrı gerçekleşmiş ama iş işten geçmiş, O, tahttan uzaklaştırılmıştı.
"Kırk yıldır büyük devletlerin birbiriyle kapışmasını bekledim. Bütün ümidim oydu ve Osmanlı'nın bahtını buna bağlı görürdüm. O beklediğim gün geldi. Heyhat ki ben tahttan uzaklaştırılmış, ülkemi idare edenler de akıldan ve basiretten uzaklaşmışlardı. Kırk yıl beklediğim büyük fırsat, bir daha ele geçmemek üzere Osmanlı'nın elinden çıktı gitti.Bu kadar yıl tahttan uzaklaşmamak için çalışmışsam, bunun içindi! Saltanat günlerimde bazı büyük devletlere tavizler vermişsem, bunun içindi. Donanmayı Haliç'e kapamış, talime dahi çıkarmamışsam bunun içindi. Girid'i İngilizlere kaptırmamak için Yunan muharebesini göze almışsam, bunun içindi... Velhasıl otuz yıl ne yapmışsam, ne etmişsem, doğrusu da yanlışı da yalnız bunun içindi!" diyen II. Abdülhamid, "Bizi parçalamakta birleşmiş düşmanlarımız kendi aralarında parçalanırlarsa ve biz de bu parçalardan birinin vazgeçemeyeceği kuvvet olabilirsek, yeniden dünya için söz sahibi olabilirdik." diyerek, 33 yıllık sırrını açıklar:
"Büyük devletlerarasındaki rekabetin eninde sonunda onları çatışmaya götüreceği gözler önündeydi. Öyleyse Osmanlı Devleti de böyle bir çatışmaya kadar parçalanma tehlikelerinden uzak yaşamalı ve çatışma günü ağırlığını ortaya koymalıydı, işle benim 33 yıl süren siyasetimin sırı..."

II. Abdülhamid, hakkında yapılan şikâyetlere de şöyle cevap veriyordu;
"Her insan, hayat istikameti yönünden olayları eğitimin etkisi altındadır. Hangi şartlar içinde yetişmiş olduğumu unutuyorlar. Kız ve erkek kardeşlerim şımartılmıştı. Bana gelince, bilmediğim sebeplerden dolayı babamdan ekseriya fena muamele görüyordum.
Çocukluğumdan beri karakterim vakarlıdır. Oyunları az severim ve insan varlığını ciddi meseleler üzerinde düşünürdüm. Ancak etrafımdakiler beni anlamadıkları için, devamlı içime kapandım. Ağabeyimden sonra tahta çıkağımda etrafımın, dolapçı ve beni esir etmek isleyen insanlarla çevrilmiş olduğunu gördüm. Bunun üzerine hayatımı ve tahtımı muhafaza edebilmek için, ben de hileye karşı hile ile karşı koymak zorunda kaldım."
II. Abdülhamid, büyük devletlerin bir gün çıkar kavgasına gireceklerini biliyor, bu durumda taraflardan birinin salında yer alarak yeniden devleti eski ihtişamına kavuşturmayı amaçlıyordu.