Timur
(1336 Keş-1405 Otrar)
Timur İmparatorluğu'nun kurucusu.

Moğol Barulas Aşireti başkanlarından Emir Turagay'ın oğludur. Annesi Tekina Hatun'dur. Gençliğinde, bir savaşta ayağından yaralanarak topal kaldığı için "Timurlenk" (Aksak Timur) diye anılmaya başladı. Timur'un yaşadığı çağda Çağatay Hanlığı iç karışıklıklarla sarsılmaktaydı. Bu karışıklıklardan yararlanmak isteyen, Doğu Türkistan'da egemenlik süren Tuğluk Timur Han, Maveraünnehir'e girdi. Timur, Tuğluk Timur'un hizmetine geçti. Keş şehri ve çevresi Tuğluk Timur tarafından Timur'a verildi. Bir süre sonra Tuğluk Timur, oğlu İlyas Hoca'yı Maveraünnehir'e han atayınca, Timur'u da onun emrine verdi.

Ancak İlyas Hoca'nın emrindeki diğer beylerle geçinemeyen Timur, kayınpederi Emir Hüseyin ile birlikte Harizm dolaylarına çekildi. Babası Tuğluk Timur'un yerine han olan İlyas Hoca'nın kuvvetlerini yenerek Semerkant'a girdi (1364). Bir süre sonra, kayınpederi Emir Hüseyin'i de yendi ve "Uluğ Bey" unvanını aldı. En güçlü Çağatay emirlerinden olan Kamerüddin'i yenerek (1376), Orta Asya'nın en güçlü emiri durumuna yükseldi. Bu sırada Altınorda emirlerinden Toktamış, Timur'a sığındı. Böylelikle Timur, Altınorda işlerine karışmak olanağını buldu.

1380 yılında Horasan bölgesi Timur'un egemenliğine girdi. 1388'de Irak-ı Acem, Tebriz, Nahçıvan, Gürcistan, Tiflis ve bazı Doğu Anadolu kentleri Timur tarafından ele geçirildi. Ancak Azerbaycan konusunda Timur ile Toktamış Han'ın arası açıldı. Timur, 1389 yılında Altınorda üzerine yürüdü, Toktamış'ı ağır bir yenilgiye uğrattı. 1391 yılında, Toktamış ikinci kez ağır bir yenilgiye uğradı. Bu başarılarından sonra 1392'de yeniden İran'a giren Timur, Şiraz, Kirman ve Bağdat'ı ele geçirdi. Bağdat'tan Doğu Anadolu yoluyla Tiflis'e geldi ve buradan Altınorda üzerine yürüdü.

Terek Irmağı kıyılarında Toktamış ile yaptığı savaşta Toktamış'ı bir kez daha yendi (1395); Özi ve Kırım dolaylarını ele geçirdi. Çağatay hanlarından Hızır Hoca'nın kızı Tökel Hatun ile evlendi (1397). 1398 yılında Hindistan'a girdi ve Delhi'yi aldı. Timur 1399 yılında yeniden bir İran-Anadolu seferine çıktı. Sivas, Malatya ve Besni'yi alarak Suriye'ye geçti; Hama, Humus, Baalbek'i ele geçirdi, daha sonra Memlûk Sultanı Ferec'i yenerek Şam'ı aldı.

Timur, Suriye'deyken Osmanlı Hükümdarı I. Bayezit Sivas ve Erzurum'u işgal etmişti. Bu olaylar iki hükümdar arasında ünlü Ankara Savaşı'na (1402) yol açtı. Ankara Savaşı'ndan galip çıkan Timur, 1403'te Semerkant'a döndü. Semerkant'ta daha önce tasarladığı Çin Seferi için hazırlıklar yaptı ve 1404 Kasımı'nda Çin Seferi'ne çıktı. Ancak Çin'e varmadan hastalanarak, Otrar kentinde öldü.