Turhan Sultan

, tam adı Hatice Turhan Sultan (d. 1627 - ö. 5 Haziran 1683, İstanbul), Osmanlı padişahı İbrahim’in karısı ve IV. Mehmed’in (Avcı) annesi. Bir süre devlet yönetiminde etkili olmuştur. Slav kökenliydi. 1639’da Kırımlı akıncılara tutsak düştü ve 1641’de Kösem Sultan’a armağan edildi. Kösem Sultan’ın odalık olarak verdiği oğlu Sultan İbrahim’in kısa sürede gözdesi oldu.

IV. Mehmed’in çocuk yaşta tahta çıkmasının ardından saltanat naibeliğini üstlenen Kösem Sultan’la anlaşmazlığa düştü. Ocak ağalarının desteğiyle devlet yönetimini ele geçiren Kösem Sultan’ı saray ağalarına dayanarak etkisizleştirmeye çalıştı. Kösem Sultan’ın IV. Mehmed’i zehirleterek yerine İbrahim’in öbür karısından olan oğlu Süleyman’ı tahta çıkarma girişimini haber alınca da düzenlediği bir baskınla onu boğdurttu (Eylül 1651).

Saltanat naibeliği yaptığı dönemde (1651- 56) çıkan ayaklanmaların ve Venedikliler karşısında alınan yenilginin ağırlaştırdığı iç sorunlara çözüm bulmak amacıyla sık sık sadrazam değiştirdi, ama başarılı olamadı. Sonuçta, Valide sultan kethüdası mimarbaşı Koca Kasım Ağa, tarihçi Solakzade Mehmed Hemdem Çelebi ve Evliya Çelebi gibi etkili kişilerin önerisi üzerine Eylül 1656’da Köprülü Mehmed Paşa’yı sadrazamlığa atayarak devlet yönetiminden uzaklaştı. 1660’ta Çanakkale Boğazı kalelerini yaptırdı. 1598’de Safiye Sultan’ın yapımını başlattığı İstanbul’da Eminönü’deki Yeni Valide Camisi ile darülhadis, mektep, çarşı ve sebili tamamlattı; bir de türbe yaptırdı (1663).