I. İnönü Savaşı

I. inönü savaşı düzenli Türk ordusunun batı cephesinde Yunan ordusu ile yapmış olduğu ilk savaş özelliğni taşır. Savaş ismini savaşı kumanda eden (Albay) İsmet İnönüden almıştır.

Savaşın başlıca nedenleri

• Anadolu'daki milli kuvvetlere karşı harekete geçmek için uygun za-man ve meken kollayanYunanlıların Çerkez ethem ayaklanmasının bölge üzerinde yaratmış olduğu bunalımdan faydalanmak istemeleri.
• Henüz kurulmuş olan yeni ordunun daha fazla güçlenmesine fırsat vermemek istemeleri.
• Yukardaki iki nedene bağlı olarak ortaya çıkan ve ükeyi zora sokabi-lecek oluşumları fırsat bilerek Sevr anlaşmasını zorla kabul ettirip bu anlaşmadan paylarına düşenleri bir an önce elde etmek istemeleri.
• Yunanlılar açısından bakıldığında ise müttefiklerine Venizelosun iktidardan düşmesinin Anadoludaki saldırgan politikalarını etkileme-yeceğini göstermek istemeleri.

Savaş Yunanlılar'ın,2.000 tüfek,150 ağır makineli tüfek,50 top ve 200 kılıçdan oluşan ordusu Bursadaki üç tümenden ikisi ile saldırıya geçtiler.Uşak bölgesindeki yunan birliğinin asıl hedefi buradaki Türk kuvvetlerini kar-şılarında tespit etmekti.Buna karşılık Batı Cephesi Komutanı Albay İsmet İnönü elindeki 6.000 tüfek,50 makinalı tüfek,28 top ve 300 kılıç kuvveti-ni İnönü cephesne sevk etmiş ve düşmanı burda durdurmayı kararlaştır-mıştı.9 ve 10 ocak günleri İnönü'de iki taraf arasında şiddetli çarpışmalar oldu.11 ocak'ta önemli kayıpar veren ve hırpalanmış durumdaki Yunan Ordusu kendisinde daha fazla ilerleme gücü görmediğinden Bursa civa-rındaki eski mevzilerine çekilmek zorunda kalmıştır.Bu savaşta düzenli Türk ordusu henüz kuruluş aşamasında olmasına ve Çerkez Ethem ayak-lanmasını bastırmakla uğraşmasına rağmen çetin bir savunma yapmış ve sayıca kendisinden çok üstün olan düşmanı geri çekilmeye zorlamıştır. Yunanlılar İnönüde uğradıkları bu yenilgiyi bu hareketın tarruzi bir keşif olduğunu ileri sürerek gizlemeye çalıştılar.

Sonuçları

• İnönüde kazanılan bu zafer yeni Türk devleti'nin iç durumunu güçlen-dirmiştir.
• Türk halkına büyük bir moral güç ve ümit vermiştir.
• Düşman karşısındaki mücadelenin düzenli bir ordu ile kazanılabilece-ği görülmüştür.
• Düzenli ordu - kuvay-ı milliye tartışması son bulmuştur.
• Zafer T.B.M.M.'nin otoritesini güçlendirmiş,saygınlığını arttırmıştır.
• Artık vergi toplama ve askere alma işlemleri düzenli bir hal almıştır.
• Son olarak meclis bu zferin kendisine kazandırdığı prestijle 20 ocak 1921'de Teşkilat-ı Esasıye kanunu adıyla yeni bir anayasa kabul etmiştir.

Diğer ülkeler açısından bakıldığında

• I. İnönü zaferi Dünya kamuoyunun dikkatini türk milliyetçilerinin müadelesine çekmiştir.
• Türklerin Anadolu'da askeri bir mücadele gösteremeyeceğini sanan İtilaf devletlerini ortamı birdaha gözden geçrmek zorunda bırakmıştır.
• İtilaf devletlerini sevr anlaşmasını kabul ettirebilmek için bazı hü-kümleri yumuşatma ve bunun için de londra'da bir konferans toplama zorunda bırakmıştır.
• Ruslarla uzun devam eden görüşmeler bir sonuca ulaşmış ve 16 mart 1921'de Moskova Anlaşması imzalanmıştır.
• Moskova Anlaşmasından önce 1 mart 1921'de İngiliz egemenliğinden kurtulup Türkiye gibi sovyet rusyadan destek sağlamaya çalışan Afganistan'la bir dayanışma anlaşması yapıldı.İki ülke bu anlaşmayla Doğu'yu istila etmek veya sömürgeleştirmek isteyen emperyalizme karşı ortak mücadele kararı almışlardır.
• Afganistan Türkiye'nin hilafet dolayısıyla islam dünyasındaki liderli-ğini kabul etmiş Türkiye de afganistan'a öğretmen ve subaylar gönde-rerek eğitim alanında yardım etmeyi üstlenmişti.