Sosyalizm
MsXLabs.Org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Üretim araçları üzerindeki özel mülkiyeti kaldırarak sömürüyü sona erdirmeyi amaçlayan toplumsal düzen; toplumculuk. Bu anlamıyla kapitalizmin karşıtıdır. Sosyalizm, eskiçağlardan beri pek çok düşünürün çeşitli biçimlerde dile getirdiği bir görüştür. Platon, Thomas More, Saint Simon, C. Fourier vd. tarafından öne sürülen görüşler "ütopik sosyalizm" olarak adlandırılır. Karl Marx ve Friedrich Engels'in ilkelerini ortaya koyduğu "bilimsel sosyalizm", diyalektik ve tarihsel materyalizme dayanır. Bu görüşe göre, kapitalist üretim biçiminin toplumsal gelişmeyi engelleyen çelişkilerinin keskinleşmesi, bir toplumsal dönüşümü zorunlu kılar. Bu da, üretim araçlarının toplumsallaştırılmasıyla gerçekleşir. Bu, genel olarak mülkiyetin değil, üretim araçları üzerindeki özel mülkiyetin ortadan kaldırılması demektir. Emeğin üstünlüğüne dayandırılan bu yeni toplumda, üretimin itici gücü ve ekonominin düzenleyicisi olarak kâr ve fiyat hareketleri yerine plânlı kalkınma ilkesi savunulur. Ayrıca, tüketim mallarının bollaştığı, "herkese gereksinimine göre" ilkesinin geçerli olduğu, sınıfların ve devletin ortadan kalktığı "komünizm"in, sosyalizmin son aşaması olacağı belirtilir.
