Sözlük Nedir? Sözlük Hakkında

Sözlük
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

Bir dilin bütün ya da belli bir çağda kullanılmış sözcük ve deyimlerini alfabetik sıraya göre alarak tanımlarını veren, açıklayan ya da başka bir dildeki karşılıklarını veren yapıt, lûgat. Türkçede sözlük geleneği bulunmakla birlikte, "Türkçe sözlük" geleneği oluşmamış, bu yolda ilk çalışmalar Tanzimat döneminde başlamıştır. Günümüze kalabilen "Codex Cumenicus", "Divanü Lugati't-Türk" gibi ilk sözlükler Türkçe sözlük değildirler. Divan edebiyatı döneminde de genellikle "tuhfe" adını taşıyan sözlükler Farsça, Arapça karşılıkları için düzenlenmiştir. Tanzimat döneminde anlaşılır bir dille yazma eğilimi gramer, imla sorunlarının yanı sıra sözlük konusunu da gündeme getirmiştir. Dilde yalınlaşmayı savunan Şinasi'nin büyük bir Türkçe sözlük hazırlama girişiminde bulunduğu bilinmektedir.

Bu alanda ortaya konulan ilk yapıt ise Ahmet Vefik Paşa'nın "Lehçei Osmani"sidir (1876).

Sonraki dönemlerde yayımlanan sözlüklerin başlıcaları şunlardır:

"Lugat-i Naci" (Muallim Naci, 1890),
"Kamusı Türki" (Şemsettin Sami, 1899-1901),
"Büyük Türk Lugatı" (Hüseyin Kâzım Kadri, 4 cilt, 1927, 1928, 1943, 1945),
"Türkçe Sözlük" (Mehmet Ali Ağakay, 1945);
"Osmanlıca-Türkçe Sözlük" (M. Nihat Özön, 1952);
"Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat" (Ferit Devellioğlu, 1962);
"Meydan-Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedi" (13 cilt, 1969-1973);
"Tarama Sözlüğü" (TDK, 8 cilt, 1963-1977);
"Derleme Sözlüğü" (10 cilt, 1963-1977);
"Resimli Ansiklopedik Büyük Sözlük" (10 cilt, 1982).

MsXLabs Üye Girişi