Asesler
Kolluk kuvvetlerinin şehir içinde inzibatı ve asayişi sağlamak amacıyla çarşı ve pazarlarla mahalle aralarında dolaşmalarına gece veya gündüz dolaşmasına kola çıkmak da denilirdi. Sadrazamlar, Yeniçeri ağaları, kaptan paşalar bile zaman zaman kola çıkarlar, yolsuz hareketi görülenleri te'dip ederlerdi. Ancak bu görev Yeniçeri Ocağı'nm Yirmisekizinci Orta'sının efradını oluşturan aseslere verilmişti.
Gece veya gündüz şüpheli görülen kişiler asesler tarafından yakalanırlar, durumlarında, eylemlerinde suç unsuru görülürse şer'î cezası verilmek üzere kadı önüne çıkarırlardı. Eğer suç değil de kabahat türünde kusurları varsa asesbaşı'na tanınmış "tazîr" yetkisi içinde kalarak kendisine örfî cezalar uygularlardı. "Yasakçı kulu" gibi görev yaptıklarından bazı cezaları uygu-lama yetkileri vardı. Tutukluları teslim alıp hapse koymak da aseslerin işiydi. Ancak suç işleyen yeniçerileri yakalayıp Yeniçeri Ocağı'na teslim etmekle "bostancı mumcusu" görevliydi.
Çarşı ve pazar yerlerinde güvenlik hizmetleri yaparlar, karşılığında, esnaftan "asesiye" adıyla para toplarlardı. Biri İstanbul ve diğeri Galata'da olmak üzere iki asesbaşı vardı. İstanbul ases başısı'nm derecesi Galata'dan daha yüksekti.
Taşra şehir ve ilçelerinde de asesbaşı emrinde olarak aynı görevler yapılırdı. İstanbul dışındaki kentlerde ve büyük kasabalarda görevlendirilen asesler de gece devriye gezerler, şüpheli ve suçluları yakalayıp kadıya teslim ederler ya da yetkileri içinde bulunan cezaları uygularlardı.
Asesbaşı, narh denetiminde subaşıyla birlikte Sadrâzama eşlik ederdi. Dîvân-ı Hümayun ve Ağakapısi'nda toplanan Ağa Divânı toplantılarında, Yeniçerilere ulûfe dağıtımı, elçi karşılama ve kabul törenlerinde hazır bulunurdu. Bu görevleri sırasında yeşil çuhadan çatal kalafat, zağra yakalı ve yeşil kaplı Divân kürkü, ak çakşır, ayaklarına da sarı yemeni giyerdi.
İstanbul'daki Tomruklar ve Babacafer zindanları da asesbaşının yönetimi altındaydı. Yeniçeri Ocağı'ndan idam cezasına çarptırılanlar hükmün yerine getirilmesi için ona teslim edilirdi.
kaynak: 99 soruda Osmanlı
