George Stephenson

(d. 9 Haziran 1781, Wylam, Northumberland - ö. 12 Ağustos 1848, Chesterfield, Derbyshire, İngiltere)
lokomotif yapımı ve demiryolu taşımacılığının öncülerinden biri olarak kabul edilen İngiliz mühendis ve mucit.

Stephenson’m babası Newcastle upon Tyne’daki bir maden ocağında, sulan dışan pompalamakta kullanılan Newcomen buhar makinesinin operatörü olarak çalışıyordu. Stephenson da okula gitmeyip babasının yanında çahşmaya başladı. On dokuz yaşında Newcomen makinesi operatörü oldu. Daha sonra bir gece okulunda okuma yazmâ öğrendi. Kısa bir süre makine operatörlüğünün yanı sıra ayakkabı ve saat onarımcılığı ve terzilik gibi işlerle de uğraştı. Ama mekaniğe, özellikle de buhar makinelerine büyük ilgi duyuyor ve sürekli olarak bu alanda kuramsal bilgi edinmeye çalışıyordu.

1804’te Grand Allies madencilik şirketinin Killingworth’teki maden ocağı vinçlerinin yöneticiliğine, 1812’de de bu şirketin sahip olduğu tüm ocaklarda kullanılan makinelerin ustabaşılığma getirildi. 1813’te, yakınlardaki bir ocakta kömürün dışan taşınmasında kullanılan, John Blenkinsop’un geliştirmiş olduğu “tekerlekli buhar kazanı”nı inceledi. Blenkinsop, makinenin ağır vagonları düz, ahşap raylar üzerinde çekemeyeceğini düşünerek, makinesine aynca bir mandallı çark eklemişti; bu çark raylann arasına döşenen üçüncü bir dişli ray üzerinde yol alıyordu, ama bütün bu düzenek sık sık bozuluyordu.

Stephenson daha verimli ve etkili bir makine tasanmı geliştirdi ve Grand Allies’m sahibi Lord Ravensworth’ün mali desteğiyle 25 Temmuz 1814’te, sekiz vagon çekebilen ve saatte 6 km’lik hızla 30 ton kömür taşıyabilen “Blucher” adlı buhar makinesini yaptı. Bir süre sonra, dışan atılan kullanılmış buhann yerine hava dolmasını sağlayan üstten baca sistemini geliştirerek “Blucher”in çekiş gücünü daha da artırdı. Bu yeni tasanm lokomotifin gerçekten kullanışlı bir araç durumuna gelmesini sağladı.
Stephenson sonraki birkaç yıl boyunca Killingworth ve bazı başka ocaklar için çok sayıda lokomotif yaptı. Bu arada özel bir madenci güvenlik lambası geliştirerek ün kazandı.

Stephenson 1821’de, Stockton- Darlington Demiryolu projesi yetkililerini, vagonların atla çekilmesi yerine buharlı lokomotif kullanılması yolunda ikna etmeyi başardı, aynca bu lokomotifin ve hattın yapım işinin kendisine verilmesini sağladı. Newcastle’da kurduğu fabrikada bu amaçla geliştirdiği “Active” adlı (sonradan “Loco- 309 Stephenson, Robert motion”) lokomotif, 27 Eylül 1825’te 450 yolcu taşıyan tren katannı saatte yaklaşık 24 km hızla Darlington’dan Stockton’a kadar çekerek gerçek anlamdaki ilk demiryolu taşımacılığını gerçekleştirdi. Stephenson bir süre sonra Liverpool ve Manchester arasında 64 km’lik demiryolu hattının yapımıyla görevlendirildi. Yapım çalışmalan sırasında bazı çiftçi ve toprak sahiplerinin şiddetli tepkileriyle karşılaşmakla birlikte, demiryolunu beş yılda tamamladı.

Liverpool-Manchester Demiryolu hizmete girmeden (15 Eylül 1830) yaklaşık bir yıl kadar önce, demiryolunda kullanılacak lokomotifin belirlenmesi amacıyla bir yarışma düzenlendi (1829). Dört lokomotifin katıldığı yarışmada birinciliği, Stephenson’ın saatte yaklaşık 58 km hıza ulaşan “Rocket”ı kazandı. Stephenson’m Newcastle’daki fabrikasında yaptığı sekiz lokomotif Liverpool-Manchester Demiryolu’nda kullanıldı. Bu gelişmelerin hemen ardından demiryolu taşımacılığı İngiltere, Avrupa ve Kuzey Amerika’da hızla yaygınlaştı. Stephenson ise demiryolu yapımı, köprü tasanmı ve lokomotif üretimi konularındaki sorunlann çözümünde en uzman kişi oldu. Stephenson Midlands’da (İngiltere) çok sayıda demiryolu hattı döşedi, Ingiltere ve öbür ülkelerdeki pek çok demiryolunun yapım çalışmalannda danışmanlık yaptı.