Namık Kemal

(1840 Tekirdağ-1888 Sakız), şair, yazar.

Çocukluğu, büyükbabası Abdüllatif Paşa'nın yanında, Anadolu'nun çeşitli kentlerinde özel öğrenim görerek geçti. Tercüme Kalemi'ne katılarak (1863) önemin aydınlarıyla tanışma fırsatı buldu. İlk yazıları Tasvir-i Efkâr gazetesinde yayımlandı. Şinasi'nin Paris'e gitmesi üzerine gazetenin yönetimini üzerine aldı (1865).

Yazılarında Yeni Osmanlılar Cemiyeti'nin amaçladığı meşrutiyet ilkelerini işlediğinden cemiyet üyelerinin sürgüne gönderilmeleri üzerine Ziya Paşa ile birlikte Avrupa'ya kaçtı. Londra'da Hürriyet (1868), İstanbul'a dönmelerine izin verilince İbret (1870) gazetelerini çıkardı. Bir süre Gelibolu mutasarrıflığı verilerek uzaklaştırıldı.

İstanbul'a dönünce "Vatan yahut Silistre" oyununun Gedikpaşa Tiyatrosu'nda oynanışında yarattığı coşku hazmedilemeyerek Kıbrıs'a sürüldü (9 Nisan 1873). 38 ay adadaki Magosa zindanında kaldı. I. Meşrutiyet'in ilân edilmesi üzerine İstanbul'a döndü. II. Abdülhamit döneminde Midilli (1877) -önce sürgün sonra mutasarrıf-, Rodos (1884) ve Sakız (1887) adalarına gönderildi. Batı düşün ve sanat akımlarını izleyerek türlerinde yenilikçi atılımlar yaptı.

Şiirlerinde divan edebiyatı kurallarına karşı çıktı. Makalelerinde Osmanlı devlet düzenini eleştirdi, yabancı devletlere borçlanma politikasını şiddetle yerdi. Şiire nazirelerle başladığı ilk yıllarda Leskofçalı Galip'in etkisinde kaldı. Şiirleri dil ve kuruluş yönlerinden eski şiir beğenisinden kurtulamamasına karşılık çeşitli biçim, anlatım ve içerik yenilikleri gösterir. Romantizm akımının etkisinde görülen romanları da, şiir ve tiyatrolarında olduğu gibi, toplumu düzeltme ve eğitme amacı taşır.

Yapıtları:

Roman: "İntibah-Sergüzeşt-i Ali Bey" (1876), "Cezmi" (1880). Oyun: "Vatan yahut Silistre" (1873), "Zavallı Çocuk" (1873), "Akif Bey" (1874), "Gülnihal" (1875), "Celâlettin Harzemşah" (1875), "Karabela" (1908), Tarih: "Barika-i Zafer" (1872), "Devr-i İstilâ" (1873), "Kanije" (1874), "Silistre Muhasarası" (1874), "Osmanlı Tarihi Mukaddimesi" (1889), "Osmanlı Tarihi" (1. cilt, 1908, 2., 3., 4. ciltler 1909), "Yavuz Sultan Selim". Eleştiri: "Tahrib-i Harâbât" (1886), "Takip" (1886), "Renan Müdafaanamesi" (1908), "Tâlim-i Edebiyat Üzerine Bir Risale". Mektupları Feyziye Abdullah Tansel tarafından iki cilt hâlinde (ilk cildinde [1967] İstanbul ve Magosa'dan yazılmış. 213 mektup, ikinci cildinde [1969] İstanbul ve Midilli'den yazılmış 213 mektup yer alır), şiirleri de ilk kez Sadettin Nüzhet Ergun tarafından (1933) yayımlandı.