Biyolojik Çarkları Olan Tek Böcek
Milyonlarca yıllık gelişim süreciyle yaşadıkları çevreye uyum sağlayan hayvanlar, bazen doğal mühendisliğin en ilginç örneklerinden birini oluşturabiliyor. Issus coleoptratus adı verilen ve bacaklarında dişliler bulunan böcek, bu tuhaf özelliğiyle aşırı hızlı ilerleme özelliğine sahip. Adını çok yakından bilmediğimiz bir böcek, mükemmel bir makine gibi çalışan hareket sistemine sahip. I. Coleoptratus, bacaklarında birbirine kenetlenen dişlere sahip olduğu bilinen ilk böcek.
‘Planthopper’ türü böceklere mensup olan I. Coleoptratus, müthiş bir sıçrama yeteneğine sahip. Sadece 2 milisaniyede harekete geçen bu böcek, saniyede 3.9 metre gibi muazzam bir sürate sahip. I. Coleoptratus bilim insanlarını şaşkına çeviren bu hızının sırrı ise eşi benzeri bulunmayan bir doğal mühendislikten geliyor. İngiltere’nin Cambridge Üniversitesi’nden Malcolm Burrows, I. Coleoptratus hakkında, “Bu fevkalade bir performans” yorumunu yaptı.
Burrows, dişlilere sahip böceğin larvasına ilk olarak bir meslektaşının bahçesinde rastlamış. Deli gibi zıplayıp duran böcekleri incelediğinde, böceğin arka ayaklarında birbirine kenetlenen dişiler olduğunu fark etmiş. Newscientist'in verdiği bilgiye göre, I. Coleoptratus’un dişlilerini 1957 yılında Alman biyolog K. Sander’da gözlemledi. Ancak bilim insanının makalesini bugün internette bulmak mümkün değil.
Tek Sorun Zamanla Kaybolması
Arka ayaklardaki çarklarda toplam 10-12 dişlisi bulunan I. Coleoptratus’un dişlileri, 15-30 mikrometre uzunluğunda. Biyolojik bir çark üzerinde bulunan dişliler, bu sayede hareket esnasında birbirlerine kenetleniyor. Bristol Üniversitesi’nden Gregory Sutton ile çalışan Burrows, saniyede 5000 karelik çekimle dişlilerin hareketini gözlemledi.
Burrows ve Sutton, sıçrama esnasında arka bacakların 30 mikrosaniye farkla çalıştığını gördü. Buradan yola çıkarak, bacakların sinir hücrelerinin aksine daha hızlı hareket kazandırdığı için bir gelişim süreci geçirdiğini düşündüler. Londra’nın Doğal Tarih Müzesi’nden Chris Lyal, ‘dişlilere sahip başka böceklerin bulunduğunu ancak I. Coleoptratus’ta olduğu gibi etkileşime geçmediklerini’ belirtti. Lyal, “Bu böceğe baktığınızda neden diğerleri aynısını yapamıyor diye düşünüyorsunuz” dedi.
Alman biyolog Sander’in çalışmasında, en az 2000 planthopper böceğin dişlilere sahip olduğu öne belirtiliyor. En az 10 tanesi böceği inceleyen Burrows ise dişlileri olmasına rağmen hiçbirinin I. Coleoptratus gibi hareket yeteneği olmadığını belirtiyor. Ancak I. Coleoptratus’un dişlileri ömür boyu vücudunda kalmıyor. Sadece larva döneminde bulunan dişliler, yetişkinlik döneminde kayboluyor. Yine de yetişkin I. Coleoptratus oldukça iyi sıçrıyor.
Kaynak: Ntvmsnbc / Newscientist (13 Eylül 2013, 10:55)
Son düzenleyen Safi; 9 Kasım 2015 00:28
