Halit Akmansü

Halit Akmansü
MsXLabs.org & Vikipedi, özgür ansiklopedi

Halit Akmansü
1322-Top. 2
Ad: Halit_bey.jpg
Gösterim: 326
Boyut: 10.6 KB

Doğum
- 1883 Daday, Kastamonu
Ölüm
- 10 Şubat 1953 (69 yaşında) İstanbul
Bağlılığı
- Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı (1906-1920)
- Türkiye Türkiye (1920-1929)
Hizmet yılları
- 1906-1929
Rütbesi
- Miralay
Savaşları/Çatışmaları
- Balkan Savaşları
- I. Dünya Savaşı
- Kurtuluş Savaşı
Madalyaları
- İstiklal Madalyası
Sonraki işi
- Milletvekili

Halit Akmansü, (1884 – 10 Şubat 1953) Türk asker ve siyaset adamı. Dadaylı Halit Bey olarak da tanınır.

Sivas Kongresi'ni engellemek isteyen Elazığ Valisi Ali Galib'i durdurması onun Milli Mücadele’ye önemli katkılarından birisidir. Kurtuluş Savaşı sırasında Kurmay Albay rütbesiyle önemli askeri harekâtlar yönetti. Dumlupınar Meydan Muharebesi'nden sonra Yunan başkomutanı Trikopis' i esir aldı.

II. TBMM'de Kastamonu milletvekili olarak görev yapmıştır.

Yaşamı
1884 yılında Kastamonu'nun Daday ilçesinin Kelebek köyünde doğdu. Kastamonu Askerî Rüştiyesi ve Bursa Işıklar Askeri İdadîsi’nden sonra 1903-1906 Mekteb-i Harbiye'yi başarı ile bitirdi.

Askeri yaşamı
1906'da sınıfının ikincisi mülâzım olarak orduya katıldı Erkân-ı Harbiye Mektebini bitirerek kurmay yüzbaşı oldu. I. Dünya Savaşı’nda Irak Cephesi çarpışmalarına katıldı. 14 Haziran 1915 ile 15 Kasım 1918 yılları arasında İngiliz ve Arap aşiretleri ile yapılan bütün savaşlarda birinci yetkili Türk komudanı idi. 15 Kasım’da Musul’u terk ederken savaşlardan arta kalan silah ve malzemeleri güvenle Diyarbakır'a nakletti (Bu malzemeler daha sonra Kurtuluş Savaşı’nda kullanılmıştır). Mondros Mütarekesi imzalandığında Diyarbakır’daki 13. Kolordu’nun kurmay başkanıydı.

İstanbul Hükümeti tarafından Sivas Kongresi’ni dağıtmakla görevlendirilen Ali Galip'in engellenmesinde büyük rol oynadı.

1921’de Sakarya Savaşı’nda 3. Kafkas Tümeni'ni, 30 Ağustos 1922'de Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde 5. Kafkas Tümeni’nin komutanlığını yaptı. 2 Eylül 1922’de Küçük Asya Ordusu başkomutanı Yunan General Trikopis'i ve 2. Kolordu Komutanı General Dijennis ile 13. Tümen Komutanı Albay Vandelis'le 39l subay, 4385 eri Karacahisar köyü yakınlarında teslim aldı. Bu subaylar arasında İzmir'in işgali sırasında şehre ilk giren Efzun Alayı’nın komutanı da vardı. Esirleri ordu karargâhına götürmeden Trikopis’e, “İsteseydiniz İzmir’e ulaşır, oradan da gemilerle Yunanistan’a geçebilirdiniz. Bunu yapmayarak niye bize teslim oldunuz? ” diye soran Albay Halit Bey, şu cevabı aldı; “Evet, biz bunu yapabilirdik. Subaylarımızla bir toplantı yaptık. Saatlerce ne yapacağımızı tartıştık ve kaçıp Yunanistan’a dönmektense, Türk askerine teslim olmayı yeğledik. Çünkü Atina’ya vardığımızda bizi derhal idam ederlerdi. Oysa biz, Türk askerinin bize iyi davranacağından emindik!"”

Siyasi yaşamı
Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Mustafa Kemal’in isteğiyle askerliği bırakıp siyasete girdi. 1923’de TBMM 2. Dönem Kastamonu milletvekili seçildi.

Halit Bey, Halk Fırkası’nın ilan ettiği “9 umde”yi benimsemişti. 3 Mart 1924 günü Hilafetin lağvını emreden kanun Meclis gündemine geldiğinde genel kurulda söz alarak itirazını dile getirdi. Halifetin kaldırılmasının daha önce açıklanan 9 umdenin ikinci maddesine aykırı olduğu gerekçesi ile bu teklife karşı çıkıyordu. Yapılan oylamada kanun aynen kabul edilince Halit Bey Halk Fırkası’ndan istifa etti. Bu, partinin tarihindeki ilk milletvekili istifası idi.

İstifadan sonra mecliste bağımsız çizgide kalan Halit Bey, 17 Kasım 1924'te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TCF) kurulunca bu yeni fırkaya geçti. TCF mensupları İzmir Suikastı sebebiyle tutuklanarak İzmir’e sevk edildiklerinde bu karardan istisna tutulan tek Terakkiperverli oldu. Terakkiperver Fırka’nın kapatılmasından sonra siyaset yaşamına bağımsız milletvekili olarak devam etti.

Mebusluk görevi 1927’de sonra erdikten sonra emekli oldu. Hayatını İstanbul’da sürdüren ve ekonomik sıkıntı çeken Akmansü, kendisine yapılan mebusluk tekliflerini de kabul etmedi. 10 Şubat 1953’de İstanbul'da hayatını kaybetti. Karacaahmet Mezarlığı’'a defnedilen naaşı, 1988'de Ankara’daki Devlet Mezarlığı'nakledilmiştir.

MsXLabs Üye Girişi