HARİTALARDA YÜZEY ŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ
1.RENKLENDİRME YÖNTEMİ:

Fiziki haritalarda kullanılır.Yükselti ve derinlik basamakları renklerle gösterilir. Eşyükselti eğrileriyle birlikte kullanılır.Fiziki haritalarda yükseltiler genellikle, yeşil, sarı ve kahverenginin çeşitli tonları,derinlikler ise açıktan koyuya mavi rengin tonları ile gösterilir. Fiziki haritalarda kullanılan renkler,yükselti ve derinlik basamaklarını gösterir, yer şekillerini göstermez. Yükselti basamakları (m) Kullanılan Renkler


0 - 200 Yeşil
200 - 500 Açık Yeşil
500 - 1000 Sarı
1000 - 1500 Turuncu
1500 - 2000 Açık Kahverengi
2000 ve üzeri Koyu Kahverengi

2.TARAMA YÖNTEMİ:

Yer şekilleri kısa, kalın, sık veya ince, uzun, seyrek çizgilerle taranarak gösterilir. Eğimin arttığı yerlerde taramanın boyu kısalır, sıklaşır ve kalınlığı artar. Eğimin azaldığı yerlerde taramanın boyu uzar, seyrekleşir ve incelir.Taramanın yapılmadığı yerler düzlükleri ifade eder.Tarama yöntemi ile harita yapımının zor olması,yükselti ve eğim bulma imkanı vermemesi nedeniyle fazla kullanılmamaktadır.

3.GÖLGELEME YÖNTEMİ:

Güneş ışınlarının yer şekilleri üzerine 45 derece açı ile geldiği kabul edilerek,ışık alan yerlerde herhangi bir işlem yapılmaz gölgelerin açık veya koyu oluşuna göre arazinin eğimi hakkında bilgi verilir.Gölgelerin koyulaştığı yerlerde eğim azalır. Yer şekilleri ayrıntılı bir şekilde gösterilemediği için günümüzde tek başına kullanılmamaktadır.

4.KABARTMA YÖNTEMİ:Yükseltilerin belli oranlarda küçültülerek,yer şekillerinin kabartılarak gösterilmesidir. Yer şekillerini en iyi gösteren haritalardır.Oluşturulması ve taşınması oldukça zor olduğu için kullanışlı değildir.

5.İZOHİPS (EŞ YÜKSELTİ) YÖNTEMİ:

Yer şekilleri izohipsler yardımıyla gösterilir.Haritalarda yer şekillerinin gösterilmesinde en çok kullanılan yöntem izohips yöntemidir.

İzohips (Eş yükselti) Eğrisi:Yükseltileri aynı olan noktaları birleştiren eğrilere eş yükselti eğrisi adı verilir.

İzohips Aralığı (Eş Aralık-Ekuidistans):İzohipsler haritanın ölçeğine göre belirlenen yükselti aralıkları ile çizilir.Eş yükselti eğrilerinin aralarındaki yükseklik farkı eşittir.Bu özelliğe eş aralık(ekuidistans) adı verilir.Büyük ölçekli haritalarda aralık değeri daha az olur.

İzobat(Eş derinlik) Eğrisi:Deniz ve göl yüzeyinden dibe doğru aynı derinlikteki noktaları birleştiren eğrilerdir.

İzoterm:Yeryüzünde sıcaklığı aynı olan noktaların birleştirilmesi ile elde edilen eğrilerdir.Bunların kullanılmasıyla oluşturulan ve sıcaklığın yeryüzündeki dağılışını gösteren haritalara izoterm haritaları adı verilir. İzoterm eğrilerini ilk olarak Alman bilim adamı A.Von Humboldt kullanmış ve yeryüzünün yıllık izoterm haritalarını çizmiştir. İlk yapılan aylık izoterm haritaları H. Doven’in Ocak ve Temmuz aylarına ait izoterm haritalarıdır
İzobar:Hava basıncının aynı olduğu yerleri birleştiren eğrilere izobar (eş basınç) eğrisi adı verilir.Basınç haritalarında bu değerler deniz yüzeyine indirgenmiş olarak gösterilir.Bunlar kullanılarak yapılan haritalara Eş basınç haritası(İzobar haritası) adı verilir.

İzoseist:Deprem şiddetinin aynı derecede hissedildiği noktaların birleştirilmesi ile elde edilen eğrilerdir.

İzohyet:Eşit miktarda yağış alan noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan eğrilere izohyet eğrileri adı verilir.

İZOHİPSLERİN ÖZELLİKLERİ

1.İç içe kapalı eğrilerdir.

2.Yeryüzü şekillerinin yükseltilerini ve genel biçimlerini ortaya koyarlar.

3.Aralarındaki yükselti farkı haritanın ölçeğine göre belirlenir ve birbirine eşittir.(Eş Aralık-Ekuidistans)

4.Sıfır metre izohipsi deniz seviyesinden başlar.(0 m eğrisi kıyı çizgisini gösterir)

5.İzohips eğrileri birbirini kesmez.

6.En alçak yeri en geniş izohips eğrisi, en yüksek yeri en dar izohips eğrisi gösterir.( Yükseltisi en az olan en dışta,yükseltisi en fazla olan en içtedir.)

7.Her izohips eğrisi kendisinden daha yüksek bir izohipsi çevreler.Çukur alanlardabunun tam tersi oluşur.

8.Birbirini çevrelemeyen iki komşu izohipsin yükseltileri aynıdır.

9.İzohips çizgisi üzerinde olmayan bir noktanın yükseltisi kesin biçimde tespit edilemez.

10.Aynı izohips üzerinde bulunan bütün noktaların yükseltileri birbirine eşittir.

11.İzohipslerin sıklaştığı yerler eğimin arttığı, seyrekleştiği yerler ise eğimin azaldığı yerleri gösterir.

12.Dağ dorukları(zirve) nokta ile gösterilir.

13.İzohipsler yeryüzü şekillerinin kuşbakışı görünümünü belirler.

14.İzohipsleri dik olarak kesen çizgiler ( ______ )daimi akarsuları gösterir.Kesik çizgiler ise( ---------- )mevsimlik akarsuları gösterir.Akarsu vadileri yükseltinin arttığı yöne doğru girinti oluşturur.

15.İzohipslerin "V" şeklini aldığı yerlerde, oluşan şeklin açık tarafı akarsu akış yönünü gösterir.


DAİMİ AKARSU…………...1

HALİÇ………………….…....2

BOYUN...........................4

SIRT……….………………...5

DELTA….…………………...6

KAPALI ÇUKUR…..……..8

DORUK(ZİRVE)…..…....11-12

FALEZ OLUŞUMUNAUYGUN ALAN.......................14

KITA SAHANLIĞININ EN DAR OLDUĞU ALAN.....14
DORUK(ZİRVE):Tepe,dağ ve sırtların en yüksek noktasını meydana getirir. Nokta yada üçgen ile gösterilir.Genel olarak yeryüzü şeklinin yükselti değeri bu alana yazılır.

DAĞ:Nispi yüksekliği fazla olan kabarık yeryüzü şekilleridir.

TEPE:Kabarık bir yeryüzü şeklidir.Bir doruk ve bunu çevreleyen yamaçlardan oluşur.Dağdan farkı nispi yükseltisinin daha az olmasıdır.

ÇANAK(ÇUKUR):Merkeze doğru alçalan yamaçları bulunan yüksek kenarlı ve yer yüzü şeklidir.Derinlik yönünde ok işareti konularak gösterilir.Çukur alan okun başladığı yerden başlayarak bittiği yere kadar uzanır.

BOYUN: Doruk çizgisin geçtiği iki tepe arasında kalan ve nispeten alçakta bulunan alana boyun adı verilir.Genelde iki yanında doruk çizgisine dik uzanan vadiler görülür.

SIRT:İki akarsu vadisini birbirinden ayıran ve birbirine ters yönde eğimli yüzeyleri birleştiren yeryüzü şekillerine sırt adı verilir.

YAMAÇ:Yeryüzündeki eğimli yüzeylerdir.Bunlar dağ,tepe,vadi gibi şekillerin ana unsuru olan ve eğimi fazla olan yüzeylerdir.

VADİ:Akarsuyun açtığı,sürekli inişli,birbirine bakan iki yamaçtan oluşan bulunan, uzun, doğal oluktur.İzohips eğrileri kaynak tarafına doğru girinti yaparlar.Girinti vadinin şekline göre değişir. Bu alanlarda eğriler sıklaşır ve sayıları artar.Bu alanlar aynı zamanda boğazları meydana getirirler.

TALVEG: Bir vadinin yada akarsu yatağının en derin noktasını meydana getirir.En derin noktalarının birleştirilmesiyle Talveg çizgisi meydana gelir. Harita üzerinde akarsuyu gösteren çizgiye isabet eder.

DELTA:Akarsuyun taşıdığı maddeleri denize yada göle ulaştığı yerde biriktirmesi ile oluşan yeryüzü şeklidir. Akarsuların delta oluşturdukları yerlerde, izohipsler deniz veya göl yüzeyine doğru çıkıntı yaparlar

FALEZ(Yalıyar):Dalgaların kıyıları aşındırması sonucunda meydana gelen çökme ile oluşan dik kıyı biçimidir.Diğer dik kıyılardan ayrıldığı nokta oldukça kayalık görünüme sahip olmalarıdır.

ŞEV:Farklı yükseklikteki iki dikliği birleştiren az eğimli yamaçlardır.

BİRİKİNTİ KONİSİ:Dış kuvvetlerin çeşitli malzemeleri aşındırarak taşıyıp, eğimin azaldığı yerlerde biriktirmesi ile oluşur.Bunlar yarım koni şeklindedir.