Tesla Nikola

(d. 9/10 Temmuz 1856, Smiljan, Hırvatistan - ö. 7 Ocak 1943, New York kenti, ABD)
alternatif akım makinelerinin büyük bölümünün temelini oluşturan magnetik alanı bulan Sırp asıllı ABD’li mucit ve araştırmacı.

Başka birçok buluşu arasında, radyo teknolojisinde yaygın olarak kullanılan ve tesla bobini olarak adlandırılan indükleme bobini de yer alır.

Sırp asıllı bir aileden gelen Tesla Graz Teknik Üniversitesi’nde ve Prag Üniversitesi’nde mühendislik öğrenimi gördü. Graz’ dayken gördüğü Gramme dinamosundan esinlenerek alternatif akımla çahşan bir motor yapma çalışmalarına girişti. Kendi kendine geliştirdiği döner magnetik alan ilkesinden yararlanarak çahşan bir asenkron motor tasarımladı. 1882’de Fransa’ya gitti eslim ve Continental Edison Company’de çalışmaya başladı. Ertesi yıl ilk asenkron motorunu gerçekleştirdi. 1884’te ABD’ye geçti ve Thomas Edison’un yanında çalışmaya başladı, ama Edison’un yalnızca doğru akım sistemlerine ilgi duyması ve kendisinin alternatif akıma ilişkin buluşlarıyla hiç ilgilenmemesi üzerine onun yanından ayrıldı.

Tesla, üç fazlı alternatif akım üreteçleri, transformatörleri ve motorlarına ilişkin buluşlarının patent haklarını 1885’te Westing- house Electric Company’nin (sonradan Westinghouse Electric Corporation) sahibi olan George Westinghouse’a sattı. Bu buluşların uygulanmaya başlaması, Edison’un doğru akım sistemleri ile Tesla-Westinghouse’m alternatif akım sistemleri arasında eşi görülmemiş boyutlarda bir ticari savaşın başlamasına yol açtı. Bu savaş alternatif akım sistemlerinin kesin zaferi ve Edison’un yenilgisiyle sonuçlandı.

Kısa süre içinde kendi araştırma laboratuvarını kuran Tesla, ABD vatandaşlığına geçtiği yıl olan 1891’de kendi adıyla anılacak olan indükleme bobinini buldu. Tesla bobini birincil ve ikincil sargılan kondansatörler aracılığıyla aynı rezonans frekansına ayarlanabilen hava çekirdekli bir yükseltici transformatördür; ikincil devrenin uçlarında çok yüksek gerilimler elde edilebilir. Tesla, bu aygıtla 40 m’ye atlayabilen yapay şimşekler oluşturmayı başarmıştı. İki sargısı da rezonans devresi biçiminde bağlanmış hava çekirdekli transformatörler radyo ve televizyonlarda çok yaygın olarak kullanılmaktadır.

Westinghouse, Tesla’nın alternatif akım sistemini Chicago’da açılan Kolomb Dünya Fuan’mn (1893) ışıklandmlmasmda uyguladı; 1896’da Niagara Çavlanında kurulan alternatif akım elektrik santrallan ile enerjiyi Buffalo’ya taşıyan sistemde de Tesla’nın geliştirdiği yöntemler kullanılıyordu. Sonuç olarak alternatif akım sistemleri yaygınlaştı ve elektrik üretimi, iletimi, kullanımı alanına tümüyle egemen oldu. Üç fazlı enerji iletimi ve üç fazlı transformatörler çağdaş elektrik üretim ve dağıtım sistemlerinin temelini oluşturur.

Tesla, 1893’te, yani Marconi’nin buluşundan iki yıl önce, radyo dalgalarıyla iletişim konusuna eğilmesine, üstelik bunu gerçekleştirecek bilgiye ve teknik olanaklara sahip olmasına karşın, bu dalgalardan haberleşme yerine enerji iletiminde yararlanmayı tasarladı ve o tarihten sonra telsiz enerji iletimi Tesla’nın tek amacı ve tutkusu oldu. Bu amaçla yürüttüğü, mali portesi çok büyük projeler başarısızlıkla sonuçlandı. Gösterişli tasarıları, pahalı başarısızlıkları ve basma verdiği iddialı (örneğin, başka gezegenlerden sinyaller aldığı ya da 400 km uzaklıktan 10 bin uçağı birden yok edebilecek güçte bir “ölüm ışını” bulduğu gibi) demeçleriyle iş çevrelerinden soyutlanarak büyük bir para sıkıntısına düştü ve ölünceye değin otel odalarında tek başına ve toplumdan kopuk bir yaşam sürdürdü.

Yüzlerce buluşuyla elektrik üretimi ve kullanımına büyük katkıda bulunmuş olan Tesla’nın adı Ûluslararası Birimler Sistemi’nde (SI) magnetik akı yoğunluğu birimine verilmiştir.