Şükrü Kaya



Osmanlı Devleti'nin son yıllarında çeşitli devlet görevleri yaptıktan sonra, Kurtuluş Savaşı'na katılmış, savaşın ardından kısa bir dönem İzmir Belediye Başkanlığını üstlendikten sonra Atatürk'ün yakın çalışma arkadaşlarından biri olmuş devlet ve siyaset adamıdır.
1883'de İstanköy'de doğdu. İlk ve ortaöğrenimini İstanköy'de yaptı. Midilli İdadisi'ni bitirdi. İstanbul'a giderek Galatasaray Sultanisi'ne girdi, burada okurken aynı zamanda Hukuk Mektebine devam etti. 1908 yılında Hukuk Mektebi'ni bitirince Paris'e gitti, burada Hukuk Fakültesini bitirdi.
Türkiye'ye dönünce Hariciye Nezaretinde katiplikle devlet hizmetine başladı. Mülkiye müfettişi oldu. Aşair ve Muhacirin (Aşiretler ve göçmenler) Genel Müdürü oldu. Mülkiye Müfettişi olarak Anadolu'da ve Irak'ta bulundu. Sonra görevinden ayrılarak İzmir'e gitti. Buca Sultanisinde bir süre öğretmenlik yaptı. Mondros Mütarekesinden sonra İzmir Müdafaai Hukuk Cemiyetine girerek dış ilişkiler bölümünde çalıştı. Milli Mücadele için yaptığı çalışmalar yüzünden tutuklanarak İstanbul'daki Bekirağa Bölüğüne gönderildi.
İstanbul'un işgalinden sonra Malta'ya sürüldü. Malta'dan kaçarak Avrupa'ya gitti. Bir süre İtalya ve Almanya'da kaldıktan sonra Anadolu'ya geldi ve Milli Mücadeleye katıldı. Birinci Lozan Konferansı'na giden heyette danışman olarak çalıştı. Konferansta bulunduğu sırada İzmir Belediye Başkanlığına seçildi. 1923 yılında Menteşe Milletvekili olarak T.B.M.M.'ye seçildi ve 1924 yılında İsmet Paşa Hükümetinde Tarım Bakanlığı yaptı. Fethi Bey Hükümetinde Dışişleri Bakanlığına getirildi (1923-1924). Hükümetin istifasıyla bu görevden ayrıldı. T.B.M.M. 3. Dönemde Muğla milletvekili olan Şükrü Kaya, 4. İsmet Paşa Hükümetinde İçişleri Bakanlığı'nda bulundu. Bundan sonra Atatürk'ün ölümüne kadar kurulan bütün hükümetlerde aynı görevi sürdürdü (1927-1938).
Bu arada CHP Genel Sekreterliğine getirildi ve 11 Kasım 1938'de bakanlık görevinden ayrıldı. Siyasetin yanı sıra yazarlık yapan Şükrü Kaya, Daniel Defoe'dan Robinson Crusoe (1923), Henri Berau'dan Şişko (1924), Charles Rist ve Charles Gide'den Günümüze kadar iktisadi mezhepler tarihi (1927), Bukley'den Eski Yunan Masalları ve Mathiez'den Fransız İhtilali adlı eserleri dilimize çevirdi.
Cumhuriyet gazetesinde makaleler yazan Şükrü Kaya'nın 1927-1937 yılları arasındaki konuşmaları ve yazıları da kitap olarak yayımlandı. Ayrıca 1935-1938 yıllarındaki söylevlerinin bir bölümü, TURKCE ve FRANSIZCA broşür olarak çıktı. Şükrü Kaya 1959 yılında İstanbul'da öldü.