Yemen ve Yemen Tarihi

Ortak Tarih
Dört yüz yıl boyunca aynı tarihi ve aynı kaderi paylaştığımız Yemen ile bu müşterek hatıralarımızdan geride ne kaldı? Bu gün, araştırmacılar ve tarihçiler bu sorunun cevabını arşivlerde ve müşterek tarihi konu edinen diğer kaynaklarda aramaktadırlar. Bu ilmin ve aklın kabul ettiği doğru bir yöntemdir. Ancak acaba bu müşterek tarih sadece buralarda mı var, veya başka bir deyiş ile bu kaynaklardaki tarih ne derece iki milletin müşterek tarihidir?

Yemen’in ilk fetih yıllarından günümüze intikal eden yüz binlerce sahifeye ulaşan arşiv malzemesi bulunmaktadır. Siyasî, askerî, iktisadî ve sosyal konularda birçok bilgiyi ihtiva eden bu malzemeler, şüphesiz müşterek tarihimizin en somut göstergesidir. Aynı şekilde, özellikle Osmanlıca olarak, Yemen hakkında kaleme alınmış eserler ile Yemen’de görev yapmış, sivil ve askeri memurların anıları da bu müşterek tarihin en belirgin delilleridir. Ancak unutmamak gerekir ki, bütün bu kaynaklar Yemen’i bize tanıtırken, esasında Yemen’deki Osmanlı varlığını veya bir başka bir ifade ile Yemen’deki Türkiye’yi anlatmaktadır. Oysa Türkiye’de de bir Yemen vardır ve bu Yemen, nesilden nesile aktarılarak milli hafızamıza, zihnimize hatta duygularımıza yerleşmiştir.

Osmanlı Basınında Yemen
Osmanlı idaresinin birinci dönemine ait hatıralar büyük ölçüde, devlet ricali arasında paylaşılan bilgilerden öteye geçmez iken; 19. yüzyılda Yemen’de yeniden tesis edilen idare ile birlikte artık Yemen, Türk toplumunun gündelik konuşmaları arasına girmiştir. Bunun iki sebebi vardır. Birincisi, eskiden olduğu gibi, seçkin bir askeri sınıfın değil, Anadolu’dan hemen her evden yüz binlerce askerin adeta meçhul bir diyar olarak bilinen Yemen’e gönderilmesidir. İkinci sebep ise iletişim araçlarının özellikle basının gelişmesi ile birlikte Yemen hakkında kolay haberlerin elde edilmesidir. Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılın son çeyreğinde Yemen’de giriştiği idarî, askerî ve diğer düzenlemeler Osmanlı basınında büyük ilgi görmekte ve hemen hemen her gün Yemen ile ilgili değişik haber ve yorumlar yayınlanmaktaydı. Örneğin Eylül-Aralık 1909 ayları arasında sadece Sabah gazetesinde, Yemen hakkında yirmiden fazla haber ve yorumun bulunması, Osmanlı basınının, aynı zamanda da kamuoyunun Yemen’e ilgisini açıkça göstermektedir. İşin ilginç yanı ise, Osmanlı devletinin bu düzenlemeler sırasında karşılaştığı iç direnç, dış baskılar ve ağır kayıplara rağmen, Osmanlı basını, Yemen’i bir yük olarak görmek yerine; Yemenlilerin bu durumdan ne derece etkilendiklerini konu etmekteydi. Başka bir ifade ile Yemen’deki gelişmeleri Anadolu’daki gelişmelerden ayrı tutmamaktaydı.

Örneğin, Tasvir-i Efkar gazetesinin 24 Eylül 1909 tarihli nüshasında yapılan bir yorumda şu ifadelere yer verilmekteydi:

“İsyan, zulüm, kıtlık ve yokluk gibi çeşitli sıkıntıların karargâhı olan Yemen ahalisinin göz yaşlarının özlemini, hiç bir güçlü edibin kalemi ifade etmeye yetmez.”

Aynı gazete bazı mütegallibelerin sebep olduğu olaylardan söz ederken de şu yorumu yapmaktaydı:

“..Yetimler, kadınlar ve çocuklar, bu bölgede sefil ve perişan olarak zalimlerin elinde kurban oldular. Her saat bir masumiyet vaveylası kopuyor. Mazlumların ve masumların ahını ve iniltisini Allah’tan başka kimse işitmiyordu.”

kaynak

MsXLabs Üye Girişi