Replantasyon (Reimplantasyon) Nedir?
MsXLabs.org
Vücudun kopan bir parçasının mikrocerrahi yöntemlerle yerine dikilerek canlılığının yeniden kazandırılmasıdır. Başarılı bir replantasyon için kemiklerin, tendonların (kasların), atardamarlar (arter), toplardamarlar (ven) ve sinirlerin uygun şekilde onarılması gereklidir. Replantasyon işlemi sonrasında fonksiyonların geri kazanımı için Fizik tedavi ve rehabilitasyon şarttır.
Replantasyonlar temel olarak 2’ye ayrılır.
Major (Büyük) Replantasyonlar: Avuç içi seviyesinin üzerindeki kopmalar(el bilek, önkol, kol)
Minör (Küçük) Replantasyonlar: Avuç içi seviyesi ve altındaki kopmalar
Revaskülarizasyon (yeniden kanlandırma) nedir?
Tamamen kopmamış ancak kanlanması bozulmuş (Kanlanmayı sağlayan atardamarları hasar görmüş) uzuvda damarların ve eşlik eden yaralanmaların onarılarak dokunun normal kanlanmasının sağlanmasınadır.
Kopan parçalar her zaman replante edililir mi?
Her kopan parçanın yerine dikilmesi çeşitli nedenlerle mümkün olmayabilir. Yaralanma şekli, kopan parçanın durumu, hastanın sağlık durumu sonucu etkileyebilir.
- Major amputasyonlarda uzun sıcak iskemi (6 saat üzerinde gecikme) varlığında
- Damar onarımının mümkün olamadığı damar hastalıkları ve şeker hastalığı( Diyabetes mellitus) olanlarda
- İleri derecede ezilme, parçalanma, çok seviyeli kopmalarda ve çok kirli enfeksiyon riski yüksek hastalarda
- Genel durumu kötü (ameliyata izin vermeyen) olan hastalarda (Çoklu hayati organ yaralanmaları)
- Akli dengesi bozuk hastalarda replantasyon uygulanmaz.
Kopan parçanın replante edilebilmesi için belirlenmiş bir süre var mı?
Sıcak iskemi: Kopan parçada kaslar ve diğer dokular kansızlık ve hava sıcaklığının da etkisiyle hasar görür ve canlılığını kaybeder kaslar içerisinde serbest oksijen radikalleri oluşur.
Soğuk iskemi: Kopan parça +4 derece civarında soğutulur ve uygun şekilde taşınabilirse metabolizma yavaşlayacağından hücre ölümü daha az olur böylece dokuların dayanma süresi uzatılabilir.
Kopan parçanın iskemiye dayanma süresi (kanlanma olmaksızın canlı kalabilme)
- El ve ayak bilek seviyesi üzerinde kopmalarda sıcak iskemi 4-6 saat, soğuk iskemi 6-8 saattir.
- Parmak kopmalarında sıcak iskemi süresi 8-12 saat, soğuk iskemi süresi yaklaşık 24-36 saattir.
Kopan parçanın yerine dikilmesi hastaya zarar verebilir mi?
Özellikle major amputasyonların replantasyonu sonrası olmak üzere çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
- Ameliyat sonrası kanamalar
- Böbrek yetmezliği
- Aritmiler
- Çoklu organ yetmezlikleri
- Enfeksiyonlar gözlenebilir.
Kopan parçanın korunması için nelere dikkat edilmelidir?
- Öncelikle hastanın genel durumu değerlendirilerek yaşam desteğinin sağlanması ve kanamanın durdurulması gereklidir.
- Kanamanın durdurulması sırasında baskılı bandajlar tercih edilmelidir. Kol ya da bacak yükseltilmelidir. Gereksiz olarak damarların klemplerle hasarlanmamalı ve kola ya da bacağa turnike sarılmamalıdır. Turnikeler ancak kanamaların durdurulamadığı durumlarda olabilecek en alt seviyeden konabilir. Turnikeler 1.5 saatten fazla uygulanmamalıdır.
- Kopan parça nazik bir şekilde serum fizyolojik veya ringer laktat ile temizlenmeli, Betadine gibi antiseptik ve dezenfektanların dokularla direk temasından kaçınılmalıdır.
- Kopan parça uygun şekilde temizlendikten sonra nemli (serum fizyolojik) bir beze sarıldıktan sonra, direk buz ve su temasından korunacak şekilde temiz bir torbaya konarak, +4 derecede buzlu su içerisinde en kısa zamanda cerrahi müdahalenin yapılacağı merkeze ulaştırılmalıdır.
- Hastanın cerrahi müdahalesinin yapılacağı merkeze ulaşımı sırasında ve öncesinde yemek yedirmemeli, herhangi bir içecek içirilmemelidir.
Hangi hastalarda replantasyon mutlaka düşünülmelidir?
- Başparmak kopmaları
- Kısmi /tam el kopmaları
- El bileği ve önkol kopmaları
- Çocuklarda çok uçta olmayan kopmalar
- Çoklu parmak kopmaları
Replantasyonun zorunluluk olmadığı durumlar nelerdir?
- Parmak ucu kopmaları
- Başparmak dışındaki tek parmak kopmaları (özellikle 2. parmak)
Replantasyonda başarı şansı nedir?
Replantasyonların başarı şansını etkileyen hastaya ve çevresel faktörlere bağlı değişkenler mevcuttur, bildirilen ortalama başarı şansı %80 civarındadır. Aşağıda listelenen faktörler sonucu etkiler.
- Yaralanmanın şekli (kesici aletlerle giyotin tarzı düzgün kopmalarda başarı şansı yüksek, ezilerek ve asılarak kopmalarda başarı şansı düşüktür)
- Yaralanmanın seviyesi
- Eşlik eden yaralanmalar
- Hastanın eşlik eden hastalıkları ve alışkanlıkları
- Kopan parçanın uygun şekilde saklanması ve ilgili merkeze ulaştırılması
Replantasyon sonrası nelerle karşılaşırız, beklentilerimiz nasıl olmalıdır?
Replantasyonda ilk hedef kopan parçanın canlılığının kazandırılmasıdır, ikinci önemli hedef ise canlılığı sağlanmış olan parçanın fonksiyonlarını normale en yakın şekilde geri kazanımıdır.
- Ameliyat sonrasında kopan parçanın canlılığı yakından takip edilir. Dolaşım bozukluğu gelişebilir. Bu durumda gerekli ilaç tedavileri ile birlikte tıkanan damarlara tekrar müdahale gerekebilir.
- Replantasyonda amaç tüm hasarlı dokuların uygun şekilde dikilmesidir. Tüm hasarlı dokular onarılamadıysa bazılarına daha sonra tedavi planlanabilir.
- Kısalık
- Eklem sertlikleri
- Soğuk intoleransı
- Kemikte kaynamama eğri kaynama
- Duyuda gecikme, az hissetme veya aşırı hassasiyet gözlenebilir.
Replantasyon sonrası dikkat edilmesi gereken kurallar nelerdir?
- Hastaların stres ve gerginlikten uzak bir ortamda dinlenmelerinin sağlanması önemlidir.
- Oda sıcaklığı ılık olmalı, soğuk ortamlara girmekten kaçınılmalıdır.
- Sigara içilmemeli, sigara içilen ortamlarda bulunulmamalıdır.
- Aşırı kahve, çay ve kolalı içecek tüketiminden uzak durulmalıdır.
