Gaz Yutan Karadelik 'P13'

Gaz Yutan Karadelik 'P13'
Gökada NGC 7793'de Bulunan Karadelik
X Işını Kaynağı Karadelik 'P13'
Üstdev Yıldız Çevresinde Dolanan Karadelik 'P13'

Gökbilimciler yakınındaki yıldızdan çaldığı gazı düşünülenden 10 kat daha hızlı yutan bir karadelik keşfetti. 12 milyon ışık yılı uzaklıktaki NGC 7793 gökadasının eteklerinde yer alan P13 adlı karadelik dakikada milyarlarca maddeyi yutuyor.

P13 ve eşi üstdev yıldızı simgeleyen resim (Tom Russell (ICRAR), Rob Hynes (Louisiana State University)).

Uluslararası Radyo Astronomi Araştırma Enstitüsü (ICRAR) ve Curtin Üniversitesi’nde çalışan gökbilimci Dr. Roberto Soria gazın karadeliğe düşmesinin ısınmasına ve parlamasına neden olacağını belirtiyor. Daha önce büyük olduğu sanılan bu karadelik aslında diğerlerine göre çok daha parlak.

“Genellikle bir karadeliğin gaz yeme hızının büyüklüğüyle orantılı olduğu düşünülüyordu.Yani P13 gibi bir karadeliği Samanyolu’ndaki daha az parlak ancak büyük karadeliklerden biri gibi görmek mantıklı.” diyor Soria. Dr Soria ile Strasbourg Üniversitesi’ndeki meslektaşları P13’ün kütlesini ölçtüler. Güneş’ten bir milyon kez daha parlak olması büyüklüğüyle uyuşmayınca çok fazla madde yuttuğu sonucuna varıldı.Dr. Soria'ya göre Karadelik ne kadar gaz yutarsa o kadar ışık üretebiliyor.

NGC 7793 gökadasının optik ve X-ışını dalga boyundaki görüntüsü ile P13’ün yeri (X-ray (NASA/CXC/Univ of Strasbourg/M. Pakull et al); Optical (ESO/VLT/Univ of Strasbourg/M. Pakull et al); H-alpha (NOAO/AURA/NSF/CTIO 1.5m)).

Dr Soria P13’ün Güneş’ten 20 kat daha ağır bir üstdev yıldızın çevresinde dolandığını belirtiyor.Bilim insanları karadeliğin yakınından gelen X-ışınlarınca aydınlatan bölge ile ana yıldızın daha parlak olan yakınındaki bölgeyi temel alarak bu sonuca ulaştı.

''Bu bilgilerle çiftin birbiri çevresinde 64 günlük dönemde dolandığını ve hızları ile yörünge şekillerini ortaya çıkardık.Karadeliğin en az 15 Güneş kütlesinde olduğunu belirledik. Bu karadelik küçük olmasına karşılık çok hızlı gaz yemektedir.”diyor Dr. Soria. P13’ün karadeliklerin ultra parlak X-ışını kaynakları arasında olduğunu söyleyen Dr Soria'ya göre bu karadelik öyle hızlı gaz yutuyor ki dev yıldızı bir milyon yıl gibi kozmik ölçülere göre rekor sayılacak sürede yok edebilir.

Kaynak: Uluslararası Radyo Astronomi Araştırma Enstitüsü (ICRAR)

MsXLabs Üye Girişi