Türkiye’nin Başlıca Çevre Sorunları
Yapılan araştırmalar dünyadaki mevcut çevre kirliliğinin % 50 ‘sinin, son 35 yılda meydana geldiğini ortaya koymaktadır Çevre sorunlarının önemli bir kaynaklarından biri hızlı nüfus artışıdır Türkiye, OECD ülkeleri arasında en yüksek nüfus artış oranına sahip ülkelerden biridir Birleşmiş Milletler’in yaptığı nüfus tahminlerine göre, Türkiye nüfusunun 2025 yılında 92 milyona yükselmesi bekleniyor Bu durum ülkemizin bugün olduğu kadar, gelecekte de çevre sorunlarıyla karşılaşacağını göstermektedir
Çevre sorunlarından biri olan hızlı nüfus artışı beraberinde plansız kentleşmeyi getirmektedir Artan nüfusun iyi yaşam alanı ihtiyacının giderilmesi için oluşturulan kentsel yaşam alanları kentsel sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır Bu çevre sorunları birbirlerine bağlı birinin etkisi ile diğerini ortaya çıkaran çevre sorunlarıdır
Çevre sorunlarının başında değerlendireçeğimiz kentsel çevre sorunu; temel insan gereksinimi olan barınma ve konut sorununun gecekondulaşma ve betonlaşma yoluyla çözümlenmesi sonucu ile ortaya çıkmaktadır Diğer yandan bu düzensiz ve plansız kentleşme; alt yapı gibi kanalizasyon sorunlarının ve katı atıklarının toplanması ve depolanması sorunlarını beraberinde getirmektedir Çevre sorunlarından biri olan plânsız kentleşme ve alt yapı yetersizlikleri insanları önemli çevre sorunlarıyla karşı karşıya getirmektedir Betonlaşmanın ve gecekondulaşmanın yarattığı önemli çevre sorunlarının ve bu sorunların yol açtığı toplumsal sonuçların önemi ve içeriği üzerinde yapılan çalışmalar ülkemizde şu an yetersiz durumdadır Yerel yönetimler çevre sorunlarının çözümlenmesi konusunda yeterli projeler üretmemektedirler Çünkü çevre sorunlarından bazılarının çözümlenmesi göze hitap etmemektedir
Plansız kenteleşmenin bir sonucu olarak plansız endüstrileşme ortaya çıkmaktadır Çevre sorunları içinde yeterli alt yapısı ve organizasyonu oluşturulmamış endüstri ve sanayi alanları önemli çevre kirliliklerinin yaşanmasına neden olmaktadır
Bu alanlardan çıkan atıkların düzenli bertaraf edilmemesi ve denetimin düzenli yapılmaması sorunların her geçen gün büyümesine ve çözümlenemez olmasına yol açmaktadır
Ülkemizde özellikle büyük şehirlerde kalitesiz yakıt kullanımından dolayı hava kirliliği büyük boyutlara ulaşmıştır Son yıllarda doğal gaz kullanımın yaygınlaşması ile hava kirliliğinde azalmalar görülmeye başlanmıştır Özellikle sanayiden kaynaklı hava kirliliği artmaktadır
Ülkemizde, belediyelerin üzerlerine düşen görevleri yerine getirmemeleri nedeni ile düzenli çöp depo alanlarının oluşturulmamış olması ve arıtma tesislerinin zamanında kurulmamış olması çevre sorunlarının artmasına neden olmuştur
Düzenli ve her türlü alt yapı sistemine sahip organize sanayi bölgelerinin oluşturulmamış olması çevre sorunlarında sanayi payının büyük olmasına neden olmuştur
Tarım alanlarında düzensiz ve fazla ilaç kullanımı toprak kirliliği sorunlarının ortaya çıkmasına neden olmuşturToprak kirliliğide bir çevre sorunu olarak ele alınmalıdır
Geri dönüşümün yaygınlaştırılmamış olması çevre kirliliği oluşturan plâstik maddeler, cam ürünleri ve metalik maddeler gibi katı atıkların bertarafında sorunların yaşanmasına neden olmuştur
Küresel ısınmayı önlemek için karbon salımlarının sınırlandırılmasının büyük önem arz ettiği bir dönemde Türkiye toplam karbondioksit salımında, 2005 yılı verilerine göre, Avrupa Birliği ülkeleriyle karşılaştırıldığında yıllık 215,9 milyon tonla yedinci sırada, Sanayi sektörü salımlarında ise ilk sırada yer almaktadır
Türkiye`de üretilen tehlikeli atık miktarı belirsiz ve sanayide üretilen ve kullanılan kimyasallar ve ortaya çıkan atıkların niteliği ile ilgili hiçbir envanter çalışması bulunmamaktadır Ancak son yılarda yapılan çalışmalarla envanter kayıtları oluşturulmaya başlanmıştır
Su kaynakları giderek azalmakta olup, 20 yıl önce kişi başına 4 bin metreküp su düşerken, bugün 1400 metreküp su düşmektedir Türkiye “su yoksulu” ülkeler arasında yer almaya başlamıştır
Ülkemizde biyoçeşitlilik çeşitli şekillerde toprağın bozulması ve doğal kaynakların yok olmaya başlaması yüzünden tehdit altındadır Korunan alanın tüm alanlara oranı sadece %1 oranındadır
Erozyon sonucunda yılda 500 milyon ton verimli toprak kaybedilmektedir Her yıl 80-100 bin dönüm orman yanarak, 5-7 bin dönüm orman ise tarla açma ve yerleşme sebebiyle yok olmaktadır
Çevre Sorunlarını Çözmek İçin Neler Yapılmalı? - Etkin bir çevre denetim sistemi oluşturulmalıdır
- Gelecek nesillerin iyi bir çevre eğitimi ile yetiştirilmesi sağlanmalıdır
- Çevre sorunlarının çözümü için sivil toplum kuruluşlarının sayısı artırılmalı
- Sivil toplum örgütleri ile kamu kuruluşları ortak çalışmalar yürütmelidir
- Plansız kentleşmeler yerine planlı şehir alanları oluşturulmalıdır
- Ormanların çoğaltılması ve korunması sağlanmalıdır
- Düzenli ve çevreci organize sanayi bölgeleri oluşturulmalıdır
- Çöplerin kaynağında ayrıştırılması için çalışmalar yapılmalıdır
- Kaliteli yakıtların kullanılması sağlanmalıdır
- Çevre sorunlarının önlenmesi için devlet tarafından etkili yasalar oluşturulmalıdır
- Çevre Ve Orman Bakanlığının kadrosu güçlendirilerek daha etkin çalışması sağlanmalıdır
- Yerel yönetimlerin asli görevleri çevre sorunlarının çözümlenmesi olmalıdır
- Çevre konusunda yapılacak yatırımlar için teşvik uygulamaları başlatılmalıdır
Kaynak:
