HİPOTERMİ

Hipotermi, vücudun normalden daha hızlı bir şekilde ısı kaybetmesi sonucu ortaya çıkan durumdur. Hipotermi durumunda vücudun kaybettiği ısı ürettiği ısıdan daha fazladır ve bu ısı kaybı bazen tehlikeli boyutlarda olmaktadır. Normal vücut ısısı yaklaşık 37 ° C’dir. Vücut ısısının 35 C ve altına düşmesi halinde hipotermi oluşur.
Vücut ısısı düştüğünde, kalp, sinir sistemi ve diğer organlar normal çalışamaz. Tedavi edilmediği takdirde kalp ve solunum yetmezliği ve hatta ölüme kadar götürebilir.
Hipotermi genellikle vücudun soğuk havalara veya soğuk suya maruz kalması sonucu ortaya çıkar. İlk uygulanan tedaviler genellikle vücudu normal sıcaklığına kavuşturmak için uygulanan yöntemlerdir.

BELİRTİLERİ
Titreme, vücudun ısı kaybı yaşadığında kendini otomatik olarak korumak için yaptığı ilk fark edilen davranıştır.

Hafif hipotermi belirtileri şunlardır:

• Titreme
• Baş dönmesi
• Açlık
• Bulantı
• Daha hızlı nefes alma
• Düzgün konuşamama
• Hafif kafa karışıklığı
• Koordinasyon eksikliği
• Yorgunluk
• Kalp hızında artış gibi

Orta şiddetten yüksek şiddete kadarki hipotermiler içinse ortaya çıkan belirtiler şunlardır:

• Titreme (hipotermi kötüleştikçe titreme durur)
• Hantallık ya da koordinasyon eksikliği
• Konuşma bozukluğu veya mırıldanarak konuşma
• Zihin karışıklığı ve kötü karar verme
• Uyuşukluk veya vücudun çok düşük enerjili olması
• Başkasının durumu hakkında endişe eksikliği
• Aşamalı bilinç kaybı
• Zayıf nabız atışı
• Yavaş nefes alıp verme

Semptomlar genellikle yavaş yavaş başladığı için hipotermi olan birisi genellikle durumunun farkında değildir. Ayrıca, hipotermi ile ilişkili düşünme karışıklığı öz-farkındalığı engeller. Bu da riskli davranışlara yol açabilir.

Bebeklerde hipotermi belirtileri:

• Parlak kırmızı ve soğuk cilt
• Vücudunun çok düşük enerjili olması
• Zayıf ağlama

Hipotermi sadece açık hava koşulları ile ilişkili değildir. Her zaman aşırı soğuk şartlara maruz kalmaktan kaynaklanmaz. Genç bir birey için sağlıklı sayılabilecek oda sıcaklığı yaşlı bir kişi için uzun süre kalması halinde hipotermiye yol açabilir. Bu durum kötü ısıtılmış veya klimalı bir evde meydana gelebilir. Hipoterminin bu türleri için belirtiler belirgin şekilde görünmeyebilir.

Doktora ne zaman görünmelidir?
Hipotermi belirtileri gösteren ve uzun süre soğuk hava şartlarına maruz kalmış biri ile ilgilenmeniz gerektiği durumda 112 acil servisi arayınız ya da bir acil servise ulaştırınız. Mümkünse hasta kişi sıcak bir ortama dikkatli ve yavaş bir şekilde alınmalıdır. Sarsıcı hareketler tehlikeli düzensiz kalp atışlarını tetikleyebilir. Islak giysilerini dikkatli bir şekilde çıkarınız ve acil servis ekipleri gelinceye kadar battaniye ile sarınız.

NEDENLERİ

Vücudun ürettiği ısıdan daha fazlasını kaybetmesi durumunda hipotermi oluşur. Hipoterminin sık nedenleri arasında soğuk hava koşulları veya soğuk suya maruz kalma vardır. Ancak vücut ısısından daha soğuk bir ortama uzun süre maruz kalmak ve yeterli olmayan giysiler giymiş olmak da hipotermiye neden olabilir.

Hipotermi yol açan yaygın koşullar şunlardır:

• Hava koşulları için yeterince sıcak olmayan giysiler giyilmesi
• Çok uzun süre ayazda kalmak
• Islak giysileri çıkartmamak ve kuru sıcak ortama geçmemek
• Tekne kazası gibi bir kaza sonucu suya düşmek
• Özellikle yaşlılar ve bebekler için evde yetersiz olan ısıtma
• Özellikle yaşlılar ve bebekler için risk teşkil eden çok soğuk klima

Vücut ısısını nasıl kaybeder?

Vücudun ısı kaybetme mekanizması aşağıdaki gibi bir süreci içermektedir:

• Isı yayılması: En çok ısı kaybı vücudun korumasız yüzeylerinden yayılan ısı nedeniyle olmaktadır.
• Doğrudan temas: Soğuk su veya soğuk zemin gibi çok soğuk bir şeyle doğrudan temas etmek de vücuttan ısı kaybına neden olur. Su ısı iletiminde iyi olduğu için, vücudun soğuk suda kaybettiği ısı soğuk havaya göre daha hızlıdır. Benzer şekilde eğer yağmura dışarıda yakalandıysanız ıslanan giysilerden dolayı vücudun ısı kaybı çok daha hızlı olur.
• Rüzgâr: Rüzgâr cilt yüzeyindeki ince bir tabaka halindeki sıcak hava ile temas ederek vücut ısısını kaldırır. Havalı soğutma faktörü de ısı kaybının önemli nedenlerindendir.

RİSK FAKTÖRLERİ

İleri yaş:

Yaş ilerledikçe insanlar bazı nedenlerden dolayı hipotermiye karşı daha savunmasız ve daha duyarlı hale gelmektedir. Yaşlılık, psikiyatrik hastalar ve sosyoekonomik faktörler bu problemlere karşı önlem alınmasını zorlaştırarak katkıda bulunur. Vücudun ısısını düzenlemek ve soğuğu algılama yeteneği ve yaşla birlikte azalmaktadır.
Yaşlı insanlarda ayrıca vücuttaki ısı düzenlemesini olumsuz etkileyen bir sağlık sorunu da olabilir. Bazı yaşlılarda ise havanın soğuk olduğu ya da hareket etmesi gerektiği şeklinde bir iletişim kurulamamakta yani iletişim yetersizliği ısı kaybına neden olmaktadır.

Küçük yaşta olmak:

Çocuklar yetişkinlere göre daha hızlı ısı kaybeder. Çocukların kilolarına göre daha geniş bir cilt yüzeyine sahip olmaları onları daha fazla ısı kaybına meyilli hale getirmektedir.
Ayrıca üşümek ve ısı kaybı gibi şeyleri çok fazla takmazlar. Dışarı çıkarken havaya göre kalın giyinme ve soğuktan korunmak için vücudu koruma gibi şeylere yaşlarından dolayı pek dikkat etmezler. Bebeklerde ısı üretim mekanizması daha yetersiz olduğu için soğuğa karşı daha savunmasızdırlar.

Ruhsal sorunlar:

Demans veya benzer başka bir zihinsel rahatsızlığı olan kişilerde muhakeme gücü azaldığı için dışarı çıkarken hava şartlarına uygun giyinme derdi olmaz. Bu yüzden özellikle bu tür zihinsel rahatsızlığı olan kişilerle ilgilenen birilerinin olmaması durumunda soğuğa maruz kalmaları ve ısı kaybetmeleri olasıdır.

Alkol ve uyuşturucu kullanımı:

Alkol içildiğinde vücut içinin sıcak hissedilmesine neden olur. Ancak kan damarlarının genişlemesine neden olarak cilt yüzeyinden daha hızlı şekilde bir ısı kaybına yol açar. Vücudun doğal titreme tepkisi alkol içildiğinde azalır. Bunun yanında, alkol tüketen kişilerde sağlıklı düşünme azaldığı için soğuk havada kalın giyinme gibi kararları vermeleri de olumsuz etkilenmektedir. Sarhoş bir kişinin soğuk havada dışarı çıkması durumunda hipotermi geçirmesi olasıdır.

Bazı tıbbi durumlar:

Bazı sağlık sorunları vücudun ısı dengeleme yeteneğini olumsuz etkileyebilir. Bu hastalıklara örnek olarak az çalışan tiroid (hipotiroidizm), kötü beslenme ya da anoreksiya nervoza, felç, şiddetli artrit, Parkinson hastalığı, travma, omurilik yaralanmaları, yanıklar, ekstremite hissini etkileyen bozukluklar (örneğin diyabetli kişilerin ayak sinir hasarları), dehidratasyon ve normal kan akışını kısıtlayan herhangi diğer durumlar.

İlaçlar:

Bazı antidepresanlar, antipsikotik, narkotik ağrı ilaçları ve sakinleştiriciler de dahil olmak üzere bir dizi ilaç kendi sıcaklığını düzenlemek için vücudun ısınma yeteneğini değiştirebilir.

Bu faktörlerin dışında, hipotermi nedeniyle özellikle asker, avcı, balıkçı, çobanlar, kayak yapanlar gibi dış ortamlarda çalışmak zorunda kalan kişiler ile kalacak yeri olmayan insanlar daha çok risk altındadırlar.

Hipoterminin oluşumunda ortamın ısısının düşüklüğü ile, rüzgârın şiddetli olması, vücudunun nemli olması, hareketsiz kalması, susuzluk veya açlık gibi enerji yetersizliği gibi etkenler de önemli rol oynar. Şeker hastaları, depresyon ilacı kullananlar, alkolikler, guatr (hipotroidi) hastaları ile beslenme bozukluğu olanlar da soğuğun olumsuzluklarına daha duyarlı olurlar.