ZAĞANOS PAŞA Mehmet, türk vezir, kaptanıderya (öl. Balıkesir XV. yy.). Rum kökenli olduğu, devşirildiği ya da müslü- manlığı kabul ederek Enderun'a alındığı da söylenir. Enderun'da yetişti. Bu sırada şehzade Mehmet (Fatih Sultan Mehmet) ile dostluk kurarak ona latince ve rumca öğrettiği gibi onun güvenini de kazandı.
Zağanos Paşa’nın Mehmet H'ye olan yakınlığı Mehmet ll'nin ilk padişahlığı yıllarında sadrazam Çandarlı Kara Halil Paşa tarafından hoş karşılanmadı. Mehmet ll'nin onu vezir yapması ve Zağanos Pa- şa'nın genç padişaha İstanbul'un alınması gerektiği düşüncesini aşılamaya çalıştığının duyulması buna karşı olan Çandar- lı ve Saruca Paşaların kendisine olan düşmanlıklarını büsbütün artırdı. Çandarlı ve çevresi durumu Murat ll'ye aktardılar. Haçlılar’ın OsmanlIlar üzerine yürümesi üzerine yeniden tahta geçen Murat II, sadrazamının etkisinde kalarak Zağonos Paşa’yı vezirlikten uzaklaştırdı, Gelibolu' ya sürdü (1443). Murat ll’nin ölümünün ar dından yeniden hükümdar olan Mehmet II ise Zağanosa vezirliğini geri verdi (1451). Zağanos Paşa, İstanbul'un alınması için yapılan tüm hazırlıklara katıldı; Rumelihisarı inşaatında görev yaptı ve burçlardan birine onun adı verildi. İstanbul' un kuşatılması sırasında kentin düşmesi uzun sürünce kuşatmanın kaldırılmasını isteyen Çandarlı Halil Paşa, Molla Yegân vb.’nin aksine, kuşatmada ısrar edilmesini savundu. Kuşatmada Haliç cephesine komuta etti, Cenevizlilerin Galata kolonisini Bizans'a herhangi bir yardımda bulunmalarını önlemek amacıyla abluka altında tuttu. İstanbul'un alınmasından hemen sonra Galata'nın da barış yoluyla Os- manlılar’a geçmesini sağladı. Fatih’in ilk Mora seferinde İstanbul muhafızlığı yaptı (1458). Mora'da çıkan ayaklanmayı bastırmak üzere Mora sancakbeyliğine atandı (1460). Trabzon-Rum imparatorluğu'na açılan sefere katıldı (1461) ve Trabzon'un alınmasından sonra buranın ilk sancakbeyi oldu. Damadı Veli Mahmut Paşa sadrazamlıktan azledilince o da gözden düştü ve Gelibolu sancakbeyliği ile taptanıder- yalığa atanıp İstanbul'dan ayrıldı (1463). Bu görevden ve devlet işlerinden ayrıldıktan sonra Balıkesir'de oturmaya zorunlu tutuldu (1466). Bu kentte ve sancakbeyi olarak görevde bulunduğu Trabzon'da çeşitli hayır kurumlan ve köprüler yaptırdı; Trabzon’da kendi adıyla anılan bir de mahalle vardır.