ZEMSTVO a. (rusça söze.). Tar. Avrupa Rusyası'ndaki illerde yerel yönetimi sağlayan meclis (1864-1917).

—ANSİKL. 1864 yasası’yla ilçe ve il zems- tvoları kuruldu. İlçe zemstvoları üç seçmen grubu tarafından seçilirdi: toprak sahipleri, kentliler ve köylüler. Bu zemstvo- lar da üyeleri arasından il zemstvolarının üyelerini seçerlerdi. Bu meclisler yönetimin vesayeti altındaydı: kararları üzerinde valilerin durdurma ve erteleme hakkı vardı. Zemstvoların görevlerinin bir bölümü zorunlu (yolların, kamu yapılarının, posta şebekesinin bakımı), bir bölümü seçme- ceydi (tarıma ve yerel sanayiye yardım, kamu sağlığı ve ilköğretim). 1890 yasası zemstvoların özerkliklerini önemli ölçüde sınırladı, birinci seçmen kuruluna, yani toprak sahiplerine mutlak çoğunluk sağladı. Böylece zemstvo bir soylular kuruluna dönüştü.
Zemstvolar köyleri modernleştirmeye çalıştılar: köylerde ilköğretimi yaydılar, sağlık yardımı sağladılar. Liberal düşüncelere aracılık ettiler. XIX. yy.'ın sonunda, aralarında eşgüdüm sağlamak amacıyla 1896’da ilk ulusal kongrelerini yaptılar. Zemstvo liberalleri kent aydınlarının bir bölümüyle yakınlık kurdular ve kasım 1904'teki kongre sırasında bir ulusal meclis isteminde bulundular Birinci Dünya savaşı sırasında, prens Lvov tarafından yönetilen Zemstvolar birliği ile Kentler birliği ortak bir komite kurdular: zemgor. Komitenin amacı hükümetin yetersizliklerini karşılamak üzere destek sağlamaktı.