YUNUS EMRE, türk şair (XIII. yy.'ın ilk yarısı - XIV. yy. başları). Yaşamıyla ilgili kesin bilgi yoktur. Hakkındaki menkıbelere, kendi şiirlerine, bazı tarihsel belgelere da5 yanan edebiyat araştırmacıları XX. yy. başlarından itibaren onunla ilgili değişik varsayımlarda bulundular. Bu araştırmalara göre uzunca bir yaşam sürerek 1308'den sonraki bir tarihte ölmüştü. Bir belgeye göre 1240-1320 yıllarında yaşamıştı. Porsuk suyunun Sakarya’ya karıştığı yerdeki Sarıköy’den yetişmiş ve orada ölmüştü (günümüzde yaptırılan anıtmezarı buradadır). Öte yandan Karaman'da doğup yaşadığı, gene orada öldüğü de ileri sürülür. Bu görüşte olan araştırmacıların dayandığı belgelere göre Horasan'dan Karaman'a göç etmiş bir şeyh ailesindendi. Babasının adı İsmail'dir. Varlıklı bir kişiydi. Öte.yandan Anadolu'nun daha başka yerlerinde de (Bursa, Afyonkarahisar, İsparta, Sivas, Erzurum vb.) mezarları (belki de makamları) bulunduğu ileri sürülür. Hakkındaki menkıbelere göre öğrenim görmemiştir; okuma yazma da bilmez. Oysa şiirlerinden, çağının bilimlerini öğrendiği, arapça ve farsça bildiği anlaşılmaktadır. Buna göre medresede okumuş olmalıdır. Bektaşi Velayetname'sıne göre gençliğinde çiftçilikle uğraştı, sonradan Taptuk Emre adlı şeyhin müridi oldu.
Onun tekkesinde uzun yıllar hizmet ettikten sonra dervişlik geleneğine uyarak gurbete çıktı; halkı tarikat yoluna çağıran şiirleri geniş bir çevreye yayıldı. İlahileri XX. yy. başına kadar tekkelerde okundu, onun yolunu izleyen (Sait Emre, Âşık Paşa, Kaygusuz Abdal, Hacı Bayram, Eşrefoğlu Rumi, Hatayi, Niyazi-i Mısri vb.), hatta onun mahlasını kullanan (Miskin Yunus, Derviş Yunus, Âşık Yunus, Yunus Dede vb.) şairler yetişti. F.Köprülü'nün Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar (1918) yapıtında onun yaşamını ve şiirlerini konu edinmesinden sonra aydınlar, edebiyat çevreleri, geniş okur topluluğu onunla büyük ölçüde ilgilendi. Edebiyat tarihçileri, hakkında pek çok inceleme yayımladı. Dilinin arılığı, anlatımının şiirsel gücü, dinsel inancında içtenliği, aşk, ölüm gibi evrensel şiir konularını etkileyici biçimde anlatışı vb.
dolayısıyla bütün türk edebiyatının en büyük şairlerinden biri sayıldı. Günümüzde onun asıl büyük değerinin ise her dinden, her inançtan insanlara aynı gözle bakan insan sevgisinden (Uluslararası Yunus Emre semineri’nin [1971] konusu onun hümanist görüşüydü) kaynaklandığı kabul edilmektedir. (-* Kayn.)