VARAN a. (ar. söze.).
1. Eski Dünya'nın tropikal bölgelerinde yaşayan, Varanus cinsinden çevik, etçil, iri kertenkelelerin ortak adı. (Varangiller familyası.) [Bk. ansikl böl.]
2. Bomeo varanı, kertenkelelerle yılanlar arasında yer aldığı kabul edilen, ilkel, küçük bedenli kertenkele (Bil. a. Lanthanotus borneensis; borneokertenke- lesigiller familyası, boyu 35 cm.)
—AnsIkl. Varanlar, günümüzde yaşayan en iri kertenkelelerdir. Sunda takımadala1 rındaki küçük Komodo adasında yaşayan Komodo ejderi (Varanus komodcensis) 3 m uzunlukta, 100 kg kadar ağırlıkta olabilir. Yavru geyikler, domuzlar, keçiler ve leşlerle beslenir. İnsandan kaçmaz, hatta insana saldırabilir. Güney doğu Asya'da yaşayan şeritli su varanı ya da habaragoya (V. saltator) 2,60 m, dev varan (V. giganteus) 2 m, ve Nil varanı (V niloticus) 1,80 m boyunda olur. Bu hayvanların tümü etçil ve saldırgandır. Öbür kertenkelelerin tersine, yılanlar gibi avlarını çiğnemeden bütün bütün yutarlar. Kumların içine ya da termit yuvalarına yumurtlarlar. Dünyada otuz kadar varan türü yaşamaktadır.